​

برق ساختمان

سيم كشي يا برقكاري ساختمان يك كار كاملاً تخصصي است و افراد معمولي نمي توانند آن را انجام دهند. همه ساختمان ها بايد سيم كشي شوند زيرا بدون آن قابل سكونت نيستند و نمي توان از هيچ وسيله رفاهي بهره برد. بدون برق، يك ساختمان تاريك و بدون نور است و نمي توان در آن آسايش داشت. برق كشي بايد به گونه اي اجرا شود كه ايمني لازم را براي ساختمان فراهم كند و به راحتي بتوان انواع لامپ را بدون گشتن به دنبال كليدها، روشن يا خاموش كرد. اگر به هر دليلي كوچكترين اشتباهي در برق كشي ساختمان صورت گيرد، ساكنين تا زماني كه در آن مكان زندگي مي كنند براي استفاده از برق با زحمت زيادي مواجهه مي شوند. قرار گرفتن كليد و پريزها در جاي نامناسب موجب نارضايتي ساكنين مي گردد زيرا به سهولت نمي توانند به آنها دسترسي داشته باشند.

سيم كشي ساختمان را بايد به متخصص اين حرفه سپرد تا با تجربه و مهارت خود مكاني ايمن براي زندگي ساكنين فراهم نمايد. برقكاران حرفه اي از قوانين و استانداردهاي لازم پيروي مي كنند و با بهترين كيفيت و قيمت مناسب راحتي و آسايش را براي سكونت در ساختمان به ارمغان مي آوردند.

قوانين مهم در برق كشي ساختمان

از جمله قوانيني كه در برق كشي ساختمان مورد توجه قرار مي گيرند به شرح زير مي باشند.

رعايت ظرفيت استاندارد فيوزها

فيوزها براي مصارف مختلف در قسمت هاي گوناگون ساختمان نصب مي شوند. در برق كشي بايد به اين نكته توجه داشت كه فيوزها با ظرفيت استاندارد انتخاب شوند. براي مثال ظرفيت فيوز روشنايي ۱۰ آمپر، فيوز پريزها ۱۶ آمپر، فيوز كنتور ۲۵ آمپر و فيوز اصلي ساختمان ۲۰ آمپر است.

توجه به مكان قرارگيري وسايل برقي

يك برق كار حرفه اي مي داند وسايل برقي در چه قسمت هايي از ساختمان قرار مي گيرند، بنابراين طبق تصور ذهني خود اقدام به سيم كشي مي كند. مكان هايي كه لباس شويي، اجاق گاز، پكيج، هود، يخچال و ساير وسايل در آنجا قرار مي گيرند بايد به پريز دسترسي داشته باشند. صاحب خانه بايد بدون زحمت از وسايل برقي خود استفاده نمايد، از اين رو در نظر گرفتن مكان قرارگيري اين وسايل بسيار مهم است. تعداد پريزها بايد به اندازه اي باشد كه به سيم هاي رابط نيازي نباشد.

رعايت فاصله در سيم كشي

در هنگام برقكاري بايد يكسري فاصله بين سيم ها رعايت شود. براي مثال فاصله پريزها از كف بايد ۳۰ الي ۴۰ سانتي متر و فاصله كليدها از كف بايد ۱۱۰ الي ۱۲۰ سانتي متر باشد. آويزهاي لامپ نيز بايد از سقف حدود ۳۰ الي ۵۰ سانتي متر فاصله داشته باشند. يك برقكار با اين فاصله ها آشناست و آنها را در حين كار خود رعايت خواهد كرد.

رعايت استاندارد سطح مقطع سيم ها

سطح مقطع سيم هاي مورد استفاده براي روشنايي ۱/۵ ميلي متر، سيم هاي پريز ۲/۵ ميلي متر، سيم هاي اصلي برق ۴ ميلي متر، سيم هاي كولر آبي ۲/۵ ميلي متر و سيم هاي كولر آبي ۴ ميلي متر مي باشد.

انتخاب انشعاب هاي مناسب

در برق كشي ساختمان انشعاب كنتور بايد داراي ظ رفيت كافي باشد تا در صورت افزايش ناگهاني بار الكتريكي در منازل، ولتاژ برق افت پيدا نكند و يا وسايل حفاظتي قطع نشوند. تعداد انشعاب هاي داخلي نيز بايد به گونه اي انتخاب شود تا در صورت سوختن يك فيوز، كل ساختمان در خاموشي فرو نرود. اگر تعداد انشعاب ها بيشتر باشد ضريب اطمينان بالاتر خواهد رفت.

​

نكات مهم در نقشه كشي كليد و پريزها

نقشه كشي برق ساختمان به معناي ترسيم محل قرارگيري لامپ ها، محل كليد و پريز و محل بارهايي كه نيازمند مدار مخصوص هستند بر روي نقشه مي باشد. در اين نقشه ها محل قرارگيري وسايل برقي مشخص و طبق آنها برقكاري صورت مي گيرد. در ترسيم نقشه برقكاري بايد به نكات زير توجه نمود:

• تعبيه جعبه تقسيم در ساختمان زيبايي نماي داخلي آن را از بين مي برد، بنابراين تا جاي ممكن از قرار دادن آن در ساختمان پرهيز شود اما در صورت نياز مي توان آن را در ارتفاع ۳۰ الي ۵۰ متري سقف تعبيه كرد.
• كليدها بايد در جايي نصب شوند كه بتوان به راحتي به آنها دسترسي داشت. محل قرارگيري آنها نبايد باعث سردرگمي افراد شود و آنها در تاريكي به دنبال كليد بگردند.
• سيم هاي پريز تلفن بايد درون لوله هاي مجزا قرار گيرند.
• محل هايي كه براي عبور لوله هاي برق در ساختمان مشخص مي شوند نبايد به مقاومت بنا صدمه بزنند. اين لوله ها بايد به سهولت رد شوند و سيم ها را به محل مورد نظر در ساختمان برسانند.
• سيم هايي كه براي تلويزيون و آنتن استفاده مي شوند بايد در لوله هاي مجزا و مستقيم قرار گيرند.
• تاسيسات برقي بايد بر روي پلان ساختمان به شكل تك خطي ترسيم شوند. اين در صورتي امكان پذير است كه قبل از ترسيم نقشه از قسمت هاي مختلف ساختمان بازديد شود و بهترين مكان براي قرارگيري آنها در نظر گرفته شود.
• در برق كشي براي بيشتر مصارف يك مسير براي عبور سيم هاي برق در نظر گرفته مي شود اما مي توان براي وسايل پر مصرف مانند ماشين لباسشويي از تابلوي برق يك خط جداگانه تا پريز لباسشويي كشيده شود و يك فيوز براي آن تعبيه گردد. براي انواع كولر نيز يك خط مستقيم با فيوز اجرا مي شود.
• كابل ها و لوله هاي عبور آنها در زير گچ كاري قرار مي گيرند بنابراين بايد يك تكه باشند.
• اگر قرار است سيم ها از كف ساختمان عبور كنند بايد لوله هاي پلاستيكي يا فولادي مورد استفاده قرار گيرند.
• فيوزهاي مينياتوري نبايد براي بيشتر از ۱۰ فيوز استفاده شوند.
• در مكان هاي مرطوب مانند حمام، كابل هاي برق به هيچ عنوان نبايد در كف قرار گيرند.
• پريزهايي كه در سرويس هاي بهداشتي تعبيه مي شوند بايد داراي درپوش بوده و از آب دور باشند.
• به منظور برق رساني به هود در آشپزخانه و قرار گرفتن آن درست بالاي اجاق گاز مي توان يك سيم نول و يك سيم فاز از پريز اجاق گرفته شود.
• علاوه بر قرار دادن پريز براي وسايل برقي، بهتر است پريزهاي اضافي نيز براي لوازم ضروري ديگر در نظر گرفته شود.
• براي كنده كاري محل قرارگيري كليد و پريزها بايد ابتدا با خط تراز با تكيه بر استاندارهاي لازم و فاصله مناسب از كف ، محل قرارگيري آنها علامت زده شود، سپس نسبت به كنده كاري اقدام گردد.

​

​

 ارتينگ و سيستم هاي حفاظت در برابر صاعقه

مقدمه
صاعقه يكي از پديده هاي زيبا و جذاب ولي در عين حال مخرب و زيان بار است. با توجه به قدرتي كه اين پديده از آن برخوردار است يقيناً صدمات و زيانهاي بسياري را به طبيعت و مصنوعات دست بشر چه از لحاظ مالي و چه جانبي وارد مي آورد. لذا شناخت اين پديده ضروري و روشهاي مقابله با آن و جلوگيري از اثرات آن از اهميت ويژه اي برخوردار است.

يادآوري نكاتي از فيزيك الكتريسيته
- قانون جاذبه يا دافعه بارهاي الكتريكي يا قانون ” كولمب ”:  بارهاي همنام يكديگر را دفع و بار هاي غير همنام يكديگر را جذب ميكنند .
- ميدان الكتريكي بين دو سطح با بار مختلف العلامه به صورت يكنواخت بوده و در سطوح با پستي و بلندي يا داراي نقاط تيز داراي چگالي متفاوت ( در اطراف نقاط تيز بيشتر ) مي باشد .

​  
​
​

- افزايش چگالي شدت ميدان در يك نقطه باعث افزايش پتانسيل الكتريكي در آن نقطه مي شود .
- اختلاف پتانسيل الكتريكي بيش از حد بين دو نقطه باعث شكست ملكول هاي ماده بين آنها شده و منجر به تخليه الكتريكي بين دو نقطه مي گردد .
- افزايش چگالي شدت ميدان در يك نقطه باعث افزايش پتانسيل الكتريكي در آن نقطه مي شود .
- اختلاف پتانسيل الكتريكي بيش از حد بين دو نقطه باعث شكست ملكولي ماده بين دو نقطه شده و تخليه ناگهاني الكتريكي را به همراه دارد . ميدا ن الكتريكي كه منجر به شكست ملكول هوا مي شود و اصطلاحا ”مقاومت هوا ” نام دارد برابر :  106*3  ولت بر متر است .
- پس از تخليه، هر دو نقطه از نظر الكتريكي به تعادل رسيده خنثي مي گردند .   

 
​

- تخليه ناگهاني بين دو نقطه باردار در هوا مانند آنچه كه هنگام صاعقه اتفاق مي افتد معمولا با جرقه يا اخگر همراه است كه در هنگام صاعقه با توجه به چگالي جريان بسيار بالاي تخليه شونده و انرژي گرمايي شديدي كه به طور لحظه اي به هواي مسير آن وارد مي شود باعث انبساط شديد و لحظه اي ملكول هاي هوا شده موجي را توليد مي كند كه به صورت صداي مهيب ” رعد ” شنيده مي شود.
- صاعقه معمولا به دو شكل : ” ابر به ابر ” و ” ابر به زمين ” رخ مي دهد كه در هر دو مورد علت يكسان است .

      
​

فيزيك صاعقه و پديده تخليه كرونا
 - ابرها در اثر حركت و اصطكاك ملكولي ذرات آب موجود در توده هاي هوا باردار مي شوند.
 - اختلاف فشار زياد بين دو يا چند توده هوا با دما و ميزان رطوبت متفاوت باعث تشكيل ابرهاي  باران زاي كوهي شكل يا ” كومولونيمبوس” مي گردد .
 - ذرات آب كه در سطوح فوقاني ابر به شكل بلورهاي يخ هستند بار ” مثبت ” گرفته و در پايين  ابر و سطوح تحتاني داراي بار منفي مي شوند .

       
​

-  در اثر تراكم شديد بار الكتريكي در بعضي از نقاط ابر تخليه هاي الكتريكي كوچكي به صورت متوالي و منقطع روي ميدهد كه باعث تشكيل دالان هايي از يون هاي باردار ميگردد . اين دالان ها كه به سمت زمين ميل به رشد دارند اصطلاحا  " پيشرو پله اي " نام دارند .

مشخصات تخليه الكتريكي صاعقه
- صاعقه با دو پلاريته  ” مثبت ” و ” منفي ” تخليه مي شود .
- صاعقه هاي با پلاريته مثبت داراي يك ضربان اصلي بوده كه طي آن تقريبا تمامي بار الكتريكي ابر تخليه شده و معمولا چگالي جريان بزرگي را به دنبال دارد . مطالعات هواشناسي نشان ميدهد اين نوع صاعقه عمدتا در مناطق كوهستاني رخ  مي دهد .
- صاعقه با پلاريته منفي معمولا در مناطق جلگه اي و پست و بعضا در كوهپايه ها رخ داده و داراي يك ضربه اصلي و چند ضربه متوالي است كه بيشترين بار الكتريكي ابر در ضربه اول تخليه ميشود .
- شدت و چگالي جريان تخليه، صاعقه مثبت بسيار بزرگتر از نوع منفي  آن است.
- منحني تخليه جريان صاعقه داراي دو ناحيه است : ناحيه صعود و ناحيه فرود جريان ،كه مدت زمان فرود و تخليه كامل بسيار طولاني تر از زمان صعود است .

 
​

ضريب خطر Risk Factor  معياري براي ارزيابي حفاظت
- عوامل اصلي موثر در احتمال برخورد صاعقه به يك مكان : ارتفاع مكان ، سطح موثر ، منطقه جغرافيايي
- سطح موثر بنا عبارت است از سطح مجموع كليه سطوح بتا كه در معرض برخورد صاعقه قرار دارد .

 مراحل محاسبه درجه حفاظت مكان :
الف ) : محاسبه احتمال برخورد صاعقه Pd  كه با مراحل زير بدست مي آيد .
1 – بدست آوردن عدد صاعقه نقطه يا مكان ( Nk ) از روي نقشه مناطق ايزوكرونيك ايران و بدست آوردن چگالي صاعقه (Ng)   نقطه از روي جدول يا فرمول تجربي زير:

ng=0.04nk5/4

كه بطور تقريب برابر است با :     
Ng=nk/10
2 – محاسبه سطح موثر بنا  Ae برحسب متر مربع بر اساس تعريف ذكر شده .
3 – بدست آوردن ضريب موقعيت ساختمان با استفاده از جدول زير:

​
 

​

​
 
4 – محاسبه عدد احتمال برخورد از فرمول زير :

PD = NG × AE × C1 × 10-6/ سال  

ب ) : محاسبه چگالي خطر پذيري    Nc   از فرمول زير :
 Nc=5.5/f*10-3
 
كه در آن f  عبارت است از حاصل ضرب ضرايب شاخص هاي ساختمان كه از جداول F1  تا  F4  بدست مي آيد :

F=F1×F 2×F3*F4                                                                                                              

ج ) : محاسبه عدد شاخص حفاظت  E كه از رابطه زير بدست مي آيد :

E>[1-(nc/pd)]

 
پس از بدست آوردن عدد    E  و با توجه به جدول زير سطح يا درجه حفاظت مكان را بدست مي آوريم   .

​

 

اصول كار برق گيرها
- حفاظت ساختمان در برابر برخورد صاعقه براي اولين بار توسط دانشمندي بنام بنيامين فرانكلين ابداع شد كه بر اساس استفاده از يك ميله برق گير در بالاترين نقطه ساختمان و اتصال آن به زمين عمل مي كرد  . اين روش به خودي خود بر پايه پديده اي بنام ” اثر نقطه تيز ” كار مي كند كه در واقع دلالت بر چگونگي تغيير چگالي ميدان در اطراف نقاط تيز در صفحات بار دار مي كند كه در شكل ديده مي شود .

 
​

                                                                                           


 
بعد ها دانشمندان ديگري نيز پيرو تئوري فرانكلين نظريه هاي متفاوتي ارائه كردند كه شباهت زيادي به نظريه سنتي فرانكلين دارد كه البته امروزه به علت دقت پايين كاربرد حرفه اي ندارند ناحيه حفاظتي بر اساس نظريه فرانكلين با مخروط رنگ زرد  مشخص شده و خطوط ديگر نظريه ساير دانشمندان تا قبل از تئوري گوي غلطان است
 
تئوري گوي غلطان (Rolling Sphere)
- بيشترين احتمال برخورد صاعقه بين ديرك يا سطحي كه ديرك بر آن نصب شده 50 درصد يا 1/2 است .

​
R=k*I0.65D max  (m)

- مكان هندسي نقاطي كه در اطراف ديرك احتمال برخورد يكسان دارند ، مكان هندسي يك ” كره ” است كه حول محور عمودي ديرك گردانده شود .
- شعاع كره غلطان بستگي به جريان تخليه صاعقه دارد ولي در عمل بين 20 تا 60 متر در نظر گرفته مي شود .
- كليه مناطقي كه زير كره علطان قرار دارند تحت حفاظت ديرك زمين شده قرار دارند .

​ 

نتيجه گيري
با توجه به مطالب مذكور و روشهاي ارائه شده ميتوان هر يك از سازه ها و ساختمانها و يا ابنيه اي كه مورد بررسي به منظور حفاظت در برابر صاعقه قرار دارد تحليل نموده و مناطق مورد نياز را جهت اجراي سيستمهاي حفاظتي شناسايي و سطح بندي نمود.

​

​​​

​

فلوتر چيست؟

فلوتر در لغت به معناي شناور است، در كل به هر جسم شناوري مي توان نام فلوتر Floater را داد. در صنعت و مبحث ابزار دقيق فلوتر به قسمتي از دستگاه هاي كنترل كنندۀ سطح گفته مي شود كه در حقيقت روي سيال شناور مي ماند. اما به غلط واژۀ فلوتر به عنوان كل دستگاه لول كنترل در زبان عاميانه جا افتاده است...

​

يك لول كنترل يا كنترل كنندۀ سطح يا لول سوئيچ شامل قطعات مختلفي است كه يكي از اين قطعات فلوتر يا شناور آن مي باشد. در لول كنترل هاي مكانيكي فلوتر به يك اهرم متصل است كه اين اهرم خود به يك شير وصل مي باشد.

​

هنگامي كه سطح سيال كه معمولا آب است بالا مي رود، فلوتر را، كه توخالي و سبك است با خود بالا مي برد و اين فلوتر به نوبۀ خود اهرم را حول محول شير تكان مي دهد و با فشار به منتقل شده به شير آن را مي بندد، زماني كه سطح سيال پايين مي آيد ناخودآگاه شناور يا فلوتر نيز پايين آمده و شير باز مي شود و مسير آب آزاد شده و منبع دوباره پر مي گردد.

در سايل انواع لول كنترل و نوع الكترونيكي آن، فلوتر به شيوه هاي مختلفي وظيفۀ منتقل كردن تغييرات سطح مايع را به دستگاه لول كنترل بر عهده مي گيرد، در برخي لول كنترل ها فلوتر يك كليد جيوه اي را تكان مي دهد و كليد عمل مي كند

​

در بسياري از انواع لول سوئيچ ها فلوتر يا شناور داراي يك آهنربا مي باشد، در قسمت هايي از دستگاه كنترل كنندۀ سطح رله هايي كه حساس به مغناطيس هستند تعبيه مي گردد و فلوتر با عبور از كنار اين رله ها و تحريك مغناطيسي آن ها به دستگاه لول كنترل كمك مي كند تا سطح را بسنجد و سيگنال مورد نياز را به سيستم منتقل نمايد.

​

يكي ديگر از انواع كنترل كننده هاي سطح يا لول كنترل ها كه بيش از ساير مدل ها با فلوتر اشتباه گرفته مي شود لول كنترل هاي كابلي يا لول سوئيچ هاي چاهي مي باشند. اين دسته لول كنترل در حقيقت از يك سوئيچ ساچمه اي كه درون فلوتر كار گذاشته شده و يك كابل بلند تشكيل شده اند

​

كابل علاوه بر اين كه سيگنال الكتريكي را منتقل مي كند، وظيفۀ بازوي عملكرد فلوتر را نيز به عهده دارد و زماني كه منبع پر و خالي مي شود فلوتر تا منتهي عليه ممكن بالا يا پايين مي رود و زماني كه به حداكثر طول كابل رسيد با زاويه اي حور محور مركز كابل تغيير حالت مي دهد و اين تغيير شيب موجب حركت تيله يا ساچمۀ فلزي داخل فلوتر گشته و موجب عمل كردن سوئيچ مي گردد.

​

در نهايت معلوم است كه فلوتر ها نقش مهمي در صنعت و مكانيزاسيون دارند ولي بايد بدانيم كه يك فلوتر تنها بخشي از چندين قطعۀ تشكيل دهندۀ دستگاه كنترل كنندۀ سطح مي باشد و نبايد به اشتباه به لول كنترل يا لول سوئيچ بگوييم "فلوتر"

​

​

 در مهندسي برق ليميت سوئيچ (Limit switch) يا كليد حد، كليدي است كه براساس حركت اجزاي دستگاه يا حضور يك شي عمل مي كند. ليميت سوئيچ ها براي كنترل ماشين آلات به عنوان بخشي از سيستم كنترل، به عنوان يك قفل ايمني و يا براي شمارش اشياء عبوري از يك نقطه مورد استفاده قرار مي گيرد.ليميت سوئيچ يك دستگاه الكترومكانيكي است كه شامل يك عملگر مكانيكي بوده كه به مجموعه اي از كنتاكت ها متصل است.

​

​

نحوه عملكرد ليميت سوئيچ: هنگامي كه يك جسم در تماس با محرك قرار مي گيرد، كنتاكت ها ي ليميت سوئيچ را جهت قطع يا وصل يك مدار الكتريكي را تغيير وضعيت مي دهد.ليميت سوئيچ ها به دليل استحكام، سهولت نصب و قابليت اطمينان عملكرد در كاربردها و محيط هاي مختلف مورد استفاده قرار مي گيرند. كاربرد ليميت سوئيچ: ليميت سوئيچ ها مي توانند حضور يا عدم حضور، عبور، موقعيت و پايان حركت يك شي را تعيين كنند.براي مثال مي‌توان به ماشين‌هاي برش، نوار‌هاي نقاله، ماشين‌هاي تراش خودكار، جرثقيل‌ها و بالابر‌ها اشاره كرد. به‌طور كلي در اكثر ماشين‌هايي كه كنترل حركت ابعادي در آن‌ها مورد‌نياز است مي‌توان از ليميت سوئيچ استفاده كرد. ليميت سوئيچ براي اولين بار به منظور تعريف محدوديت حركت يك شي مورد استفاده قرار گرفت، از اين رو نام آنها را "كليد محدود كننده" گذاشتند. انواع ليميت سوئيچ: ليميت سوئيچ هاي استاندارد، اجزاي كنترل صنعتي بوده كه با عملكرد هاي مختلفي از جمله اهرمي (lever)، غلتكي (roller plunger) و نوع آنتني (whisker) ساخته مي شوند.

​

ميكرو سوئيچ: ميكرو سوئيچ در حقيقت يك ليميت سوئيچ در ابعاد كوچك مي باشد، ميكرو سوئيچ ها ، به عنوان اجزاي دستگاه هايي مانند فتوكپي، چاپگرهاي كامپيوتري، سانروف ها و اجاق هاي مايكروويو، مي توان استفاده كرد تا اطمينان حاصل شود كه اجزاي داخلي در موقعيت صحيح عمل مي كنند و از عملكرد در هنگام باز بودن درب جلوگيري كرد. تجهيزات جايگزين ليميت سوئيچ: براي نشان دادن نزديكي مي توان از يك قطعه آهنرباي نصب شده روي اجزائ متحرك و يك رله مغناطيسي استفاده كرد. سوئيچ هاي مجاورتي با اختلال ميدان الكترومغناطيسي، توسط خازن، و يا با حس كردن يك ميدان مغناطيسي عمل مي كنند.با پيشرفت فناوري و ساخت حسگر‌هاي الكترونيكي، اكنون ليميت سوئيچ ها در بيشتر موارد جاي خود را به حسگر مجاورتي ( Proximity Switch ) داده‌اند. ولي هنوز هم به علت سادگي، قيمت پائين، راحتي نصب و راه‌اندازي و نيز قابليت اطمينان از كليد‌هاي حد الكترو‌مكانيكي استفاده مي‌شود.

​

درشكل زير ليميت سوئيچ نصب شده بر روي قسمت متحرك يك پل را مشاهده مي كنيد

​

در فيلم زير چگونگي عملكرد انواع ليميت سوئيچ با كنتاكت باز و كنتاكت بسته را مشاهده مي نماييد

​

برق و الكترونيك
اندازه گيري در كليه صنايع از اهميت تعيين كننده اي برخوردار است . فقط با اندازه گيري كميت هاي مختلف مي توان هر علم و عملي را مورد بررسي دقيق قرار داده و از آن نتيجه مطلوب را حاصل نمود. همان طور كه مي دانيم امروزه بيشتر صنايع در مسير اتوماسيون قرار گرفته و بيشتر كارهاي انجام شده به صورت اتوماتيك صورت مي گيرد. و اين چرخه اتوماتيك صنعت بدون استفاده از دستگاههاي اندازه گيري عملاً توانايي انجام وظيفه به طور مطلوب را از دست خواهد داد.

در بين دستگاههاي مختلف اندازه گيري كه امروزه در صنعت مورد استفاده قرار مي گيرند اندازه گيريها يا همان دستگاههاي اندازه گيري الكتريكي نقش مهمتر و وسيعتري را دارا مي باشند. دليل اين امر آن است كه دستگاههاي اندازه گيري الكتريكي قادرند كميت هاي فيزيكي را كه قابل رؤيت نيستند از روي اثرات ناشي از آنها مشخص نمايند.و با توجه به اين امر، امروزه در دنيا از برند هاي مختلفي ، دستگاههاي اندازه گيري وجود دارد. از بهترين نمونه هاي اين بندها مي توان از برند هاي LUTRON و CEM نام برد. به همين جهت در اين پژوهش ابتدا در مورد دستگاههاي اندازه گيري الكتريكي و طريقه كاربرد و نحوه كاركرد و ساختار داخلي آنها در اندازه گيري كميتهاي مختلف الكتريكي بحث مي كنيم . اما قبل از وارد شدن به مباحث ، لازم است كه با بعضي از مفاهيم مورد استفاده در دستگاههاي اندازه گيري آشنا شويم.

تعاريفي در اندازه گيري :
اندازه گيري عبارت است از مقايسه يك كميت مجهول با مقداري معلوم از همان كميت كه اصطلاحاً واحد ناميده مي شود. واحدهاي استاندارد كه براي هر كميت از اندازه گيريها تعيين مي گردد بر طبق قراردادهاي بين المللي تعيين شده و مقداري را كه ما از هر اندازه گيري به دست مي آوريم نشان مي دهد كه مقدار اندازه گيري شده در واقع چند برابر مقدار واحد آن كميت است.گاهي اوقات يك كميت اندازه گيري داراي چند واحد اندازه گيري مي باشد و حتي يك دستگاه اندازه گيري اين قابليت را دارد كه كميت مورد نظر را با تمام واحد هاي موجود اندازه گيري نمايد.از جمله ي اين دستگاهها مي توان به لوكس متر LX-1108 ، ترمومتر نفوذي TM-917 ، دورسنج نوري مكانيكي DT-2230 ،نيرو سنج FG-5100 ، ترازوي الكترونيكي GM-600P ، مانومتر تفاضلي PM-9100 و . . . را نام برد.

تعريف حدود اندازه گيري يا رنج (reng) :
بر طبق تعريف حدود اندازه گيري يا رنج در يك دستگاه اندازه گيري عبارت است از ماكزيمم مقداري را كه يك دستگاه اندازه گيري مي تواند مورد اندازه گيري قرار دهد كه در بيشتر موارد بيشترين عددي است كه بر روي يك دستگاه اندازه گيري نوشته شده است.مثلا وقتي بر روي دستگاه DO-5510 محدوده اندازه گيري 0~20 mg/L نوشته شده است يعني اينكه نهايتا تا 20mg/L را مي تواند اندازه گيري نمايد.

تعريف دستگاه اندازه گيري :
به يك وسيله اندازه گيري به همراه كليه وسايل و متعلقاتي كه همراه آن است به طور كلي دستگاه اندازه گيري مي گويند. هر چند اگر متعلقات آن از يكديگر به صورت جدا قرار داشته باشند.بطور مثال دستگاه PH-212 يك اسيد سنج است كه داراي خود دستگاه اسيد سنج به همراه پراپ مجزا و دو بافر جهت كاليبراسون و كيف حمل است كه در كل يك دستگاه شناخته مي شود.

روشهاي اندازه گيري :
كميت هاي مختلف الكتريكي را مي توان به طور كلي از دو طريق مستقيم و غير مستقيم مورد اندازه گيري قرار داد . منظور از روش اندازه گيري به روش مستقيم آن است كه براي اندازه گيري يك مقدار از كميت مورد نظر از دستگاه اندازه گيري مخصوص آن كه كميت مورد نظر از دستگاه اندازه گيري مخصوص آن است كه كميت مورد نظر را اندازه گيري مي كند استفاده كنيم و مستقيماً پس از وصل دستگاه اندازه گيري به كميت مورد نظر مقدار آن كميت را بخوانيم . به عنوان مثال براي اندازه گيري مقدار ولتاژ در يك مدار مي توانيم مستقيماً از يك دستگاه اندازه گيري ولت متر استفاده كرده و پس از وصل آن به مقدار ولتاژ را به دست آوريم. كه به اين روش اندازه گيري اصطلاحاً روش اندازه گيري مستقيم مي گويند. در مواردي كه دستگاه اندازه گيري مخصوص جهت اندازه گيري يك كميت مورد نظر در اختيار نباشد ، مي توان با استفاده از دستگاههاي اندازه گيري ديگر كه در دسترس است كميت هاي ديگر مدار را مورد اندازه گيري قرار داد و سپس با استفاده از روابطي كه بين كميت مجهول و ديگر كميتهاي مورد اندازه گيري وجود دارد و با استفاده از فرمول و رايطه مخصوص به آن كميت مورد نظر را مورد اندازه گيري قرار داد كه به اين روش ، روش غير مستقيم در اندازه گيري گفته مي شود.بطور مثال براي به دست آوردن توان هم مي توان از وات متر DW-6060 لوترون استفاده كرد و هم ميتوان با استفاده از مولتي متر DM-9960 ميزان جريان و ولتاژ را بدست آورد و از ضرب اين دو به توان مورد نظر رسيد كه مورد اول همان روش مستقيم اندازه گيري توان و مورد دوم روش غير مستقيم اندازه گيري توان مي باشد.

انواع دستگاههاي اندازه گيري :
دستگاههاي اندازه گيري كه امروزه مورد استفاده قرار مي گيرند از تنوع و گوناگوني بسيار بالايي برخوردارند . ولي مي توان تمامي آنها را به طور كلي به دو دسته آنالوگ و ديجيتال تقسيم بندي نمود. تفاوت دو دستگاه اندازه گيري فوق در مشخصه نشان دهنده آنهاست . در دستگاههاي اندازه گيري آنالوگ تغييرات نشان دهنده به صورت پيوسته و پشت سر هم است. يعني در اين دستگاهها براي نمايش يك مقدار مشخص قسمت نشان دهنده دستگاه اندازه گيري يا در بعضي موارد همان عقربه نشان دهنده از مقدار صفر شروع به حركت كرده و پس از گذشتن از روي مقادير مختلف مثلاً به مقدار مورد نظر 5 مي رسد. مثل ميگر مدل KYORITU 3321A واما در دستگاههاي اندازه گيري ديجيتال تغييرات نشان دهنده به صورت پله اي مي رسد. اما در دستگاههاي اندازه گيري ديجيتال تغييران نشان دهنده كه در اكثر موارد رقمي مي باشد به طور ناپيوسته و پله اي مثلا مقدار 5 را نشان مي دهد .مثل ترمومتر ليزري ديجيتال CEM DT-982 . در بيشتر موارد مي توان چنين استنباط كرد كه نشان دهنده دستگاههاي آنالوگ غالباً به صورت عقربه يا شعاع نوراني مي باشد. ولي نشان دهنده دستگاههاي ديجيتال غالباً از يك شمارنده ديجيتالي تشكيل مي گردد. شايان ذكر است كه امروزه با وجود پله اي بودن تغييرات در دستگاههاي ديجيتال نسبت به دستگاههاي اندازه گيري آنالوگ ، با ساخت دستگاههاي ديجيتال با اجزا الكترونيكي بسيار دقيق ، اين دستگاهها داراي دقت بسيار بالايي هستند كه در بيشتر موارد دستگاههاي آنالوگ قادر به مقايسه با آنها از نظر دقت نيستند. اما اين بدان معني نيست كه دستگاههاي ديجيتال همواره دقيقتر از دستگاههاي آنالوگ هستند. دستگاههاي اندازه گيري آنالوگي نيز وجود دارند كه در آنها از اجزاء الكترونيكي كمك گرفته شده است و به همين جهت نيز داراي دقت بالاتري هستند. اما به خاطر پيچيدگي و طريقه كاكرد آنها كمتر در اندازه گيري هاي معمولي از آنها استفاده مي شود و در مقابل به دليل ارزاني نسبي و دقت مناسب استفاده از دستگاههاي ديجيتال رشد روزافزوني يافته است و چه بسا به دلايل فوق روزي برسد كه جاي دستگاههاي آنالوگ را كاملاً بگيرند.

تعريف خطا و عوامل ايجاد كننده آن :
بشر همواره درصدد آن بوده است كه به اندازه گيري دقيق و عاري از خطا دست يابد اما تا كنون نتوانسته است به اين مهم دست يابد. زيرا به دليل كامل نبودن عوامل سنجش هر اندازه گيري داراي خطا است . منابع ايجاد و اتفاق افتادن خطا به طور كلي عبارتند از :
- خطاهاي ناشي از كيفيت دستگاه اندازه گيري
- خطاي ناشي از شخص اندازه گير .

به همين جهت اگر از يك ديدگاه كلي به موضوع نگاه كنيم مي توانيم خطاها را به دو دسته كلي تقسيم نماييم:
1- خطاهاي اتفاقي
2- خطاهاي سيستماتيك

خطاهاي اتفاقي : اين نوع خطاها از هيچ قانوني خاصيت تبعيت نمي كنند و به صورت كاملاً نامشخص روي مي دهد كه موجب ناكارآمدي و عدم اطمينان كافي در نتيجه اندازه گيري مي گردد. اين خطا به دلايلي روي مي دهد كه عبارتند از استفاده غلط شخص از يك دستگاه اندازه گيري ، بي دقتي شخص اندازه گير در خواندن كميت مورد اندازه گيري ناشي مي شود كه علت آن هم بكارگيري افراد ناطلع و آموزش نديده از يك دستگاه اندازه گيري مشخص و معين است .

خطاهاي سيستماتيك : اين خطاها نيز از عوامل متعددي ناشي مي شود كه يكي از اين عوامل ناشي از كيفيت و سيستم بكار گرفته شده در هر دستگاه اندازه گيري الكتريكي است. براي بهتر روشن شدن اين موضوع مي توان از خطاهاي جريان فوكو و خطاهاي فركانسي و خطاهاي ناشي از حوزه هاي الكترومغناطيسي و الكتريكي و خطاهاي حرارتي و ... نام برد. همان طوركه از نام خطاهاي فوق مشخص مي شود اين نوع از خطاها برخاسته از وسايل و تجهيزات داخلي به كار رفته در يك دستگاه اندازه گيري است و شخص اپراتور ، يا كابر از دستگاه اندازه گيري نقشي در ايجاد و يا كاهش آن ندارد. فقط با بكارگيري روشهاي مناسب در ساخت دستگاههاي اندازه گيري و بكار بردن كيفيت بالاتري از قطعات توسط سازندگان اين نوع از وسايل مي توان سبب كاهش ايجاد خطا گرديد. اما همواره بايد اين نكته را مدنظر قرار داد كه هر چه دستگاه اندازه گيري ساخته شده داراي كيفيت و مشخصات بالاتر و دقيق تري باشد باز هم نمي توان خطاي آن را از بين برد و به صفر رساند .

خطاي مطلق :
خطاي مطلق طبق تعريف عبارت است از اختلاف مابين مقدار اندازه گيري شده با مقدار حقيقي يا واقعي كميت مورد سنجش يا به بيان ديگر خطاي مطلق حاصل تفريق مقدار اندازه گيري شده و مقدار واقعي مي باشد.

خطاي نسبي:
به طور كلي عبارت است از مقدار خطايي كه براي اندازه گيري هر واحد از كميت مورد اندازه گيري به طور متوسط روي مي دهد. خطاي نسبي از حاصل تقسيم مقدار خطا به مقدار واقعي به دست مي آيد .

مكانيسم دستگاههاي اندازه گيري :
در دستگاههاي اندازه گيري مختلف جهت بوجود آوردن حركت به منظور نمايش مقدار اندازه گيري شده از روشهاي مختلفي استفاده مي گردد كه به آن روشهاي متفاوت كه جهت ايجاد حركت استفاده مي گردد مكانيزم دستگاه اندازه گيري گفته مي شود. به طور كلي مي توان گفت كه مكانيزم عبارت است از قسمتهايي از يك دستگاه اندازه گيري كه در بوجود آمدن حركت مستقيماً دخالت دارد. دستگاههاي مختلف اندازه گيري بسته به موارد كميت مورد سنجششان داراي مكانيزم هاي مختلفي نيز هستند ولي در همه آنها مي توان گفت كه بر اساس تاثير ميدان هاي مغناطيسي مختلف بر روي هم كار مي كنند كه مي تواند اين ميدانها ناشي از يك آهنرباي دائم و يا آهنرباي الكتريكي باشد. البته در موارد نادري هم از اثر ميدانهاي الكتريكي و يا اثرات ناشي از حرارت جهت ايجاد حركت در عضو متحرك دستگاه اندازه گيري استفاده مي شود. نامگذاري دستگاههاي اندازه گيري مختلف بسته به مكانيزم داخلي آنها مي باشد كه برخي از اين مكانيزمها كه كاربرد ببيشتري دارند به شرح زير مي باشند:

- مكانيزم آهنرباي دائم يا قاب گردان
- مكانيزم آهن نرم گردان
- مكانيزم الكتروديناميكي
- مكانيزم الكترواستاتيكي
- مكانيزم اندوكسيوني
- مكانيزم حرارتي

اجزا مختلف يك دستگاه اندازه گيري :
اجزا مختلف تشكيل دهنده دستگاههاي اندازه گيري در بيشتر موارد با اندك تفاوتي مشابه به هم هستند.مثلا تفاوت آنومتر هات واير LUTRON AM-4204 با آنومتر LUTRON AM-4200 در پراپ آنهاست.

محور ياتاقانها :
قسمت متحرك در دستگاه اندازه گيري متصل به محوري مي باشد كه نوك آن به صورت مخروطي شكل است و بر روي ياتاقانهايي كه معمولا جهت كم كردن نيروهايي اصطكاك از جنس ياقوت و عقيق و يا برنزي ساخته مي شود قرار داده مي شود. همچنين شايان ذكر است كه اين ياتاقانها را تا حدي كه امكان داشته باشد به صورت صاف و صيقلي تراش مي دهند تا نيروي اصطكاكي حاصل از محور متحرك و ياتاقان به حداقل ممكن خود برسد . همچنين جنس محور متحرك معمولا از فولاد آبديده ساخته مي شود تا حد ممكن در اثر كاركرد مداوم دچار خوردگي و آسيب ديدگي نگردد.

- فنر به عنوان گشتاور مقاوم :
همان طور كه در ابتداي بحث مكانيزم ها گفته شده هر وسيله اندازه گيري با توجه به هر نوع مكانيزم به كار رفته در داخل آن يك گشتاور محرك ايجاد مي كند كه اندازه و شدت اين گشتاور محرك بستگي به كميت الكتريكي مورد سنجش دارد. هر چه اين مقدار بيشتر باشد حركت گشتاور چرخشي آن نيز مي باشد. حال اگر در مقابل اين گشتاور چرخشي محرك نيروي مقاومي وجود نداشته باشد قسمت متحرك دستگاه اندازه گيري فوق نمي ايستد و به اين ترتيب مقدار كميت مورد اندازه گيري مشخص نمي شود. به بيان ديگر در چنين حالتي هر كميت الكتريكي مورد اندازه گيري مشخص نمي شود. به بيان ديگر در چنين نيروي مقاومي در برابر خود باعث انحراف عقربه تا آخرين حد ممكن خود نديدن هيچ نيروي مقاومي در برابر خود باعث انحراف عقربه تا آخرين حد ممكن خود مي شود و در چنين حالتي فقط مي توان به وجود كميت الكتريكي مورد اندازه گيري در مدار پي برد و مقدار آن را نمي توان مشخص كرد. پس با توجه به مطالب گفته شده مشخص مي شود كه بايد در برابر گشتاور چرخشي محرك حاصل از كميت الكتريكي دستگاههاي اندازه گيري به وسيله نيروي يك فنر مارپيچ ايجاد مي شود. با ادامه حركت قسمت متحرك مقدار گشتاور مقاوم حاصل از فنر نيز زياد مي گردد. و بالاخره درجايي كه مقدار اين دو گشتاور محرك و مقاوم با هم برابر شد عقربه متحرك از حركت باز مي ايستد . ميزان نيروي مقاوم فنر متناسب با تغيير شكل آن است بنابراين اگر گشتاور مقاوم را با نشان دهيم اين گشتاور مقاوم با زاويه انحراف عقربه كه با? نمايش داده مي شود متناسب خواهد بود.

- خفه كن ( دمفينگ ) :
يكي ديگر از وسايل مورد نياز در هر دستگاه الكتريكي استفاده از خفه كن مي ياشد. زيرا همان طور كه مي دانيم عضو متحرك دستگاه اندازه گيري پس از حركت جهت نشان دادن يك كميت مورد سنجش خاص داراي اينرسي بوده و در ابتدا بيش از حد منحرف مي گردد و سپس مجدداً به عقب باز مي گردد . در حقيقت عقربه جهت نشان دادن يك مقدار خاص از كميت مورد اندازه گيري در ابتدا مرتب در حواشي مقدار مورد نظر مي ايستد. از آنجايي كه طبق استاندارد در دستگاههاي اندازه گيري زمان ايست نبايد بيش از 4 ثانيه گردد نياز به وسيله اي است كه حداكثر در ظرف مدت زمان فوق حركت نوساني دستگاه اندازه گيري فوق را متوقف نمايد كه جهت جلوگيري از اين نوسانات و به منظور آرام كردن حركت عقربه از خفه كن يا ترمز استفاده مي شود. همچنين استفاده از ترمز يا خفه كن موجب مي گردد كه عقربه در زمان برگشت به روي صفر با سرعت كمتري به سمت چپ دستگاه اندازه گيري برگردد و از آسيب ديدن عقربه در سرعت زياد به هنگام برگشتن و برخورد به پين سمت چپ دستگاه اندازه گيري صدمه نبيند . خفه كن ها در دستگاههاي اندازه گيري از نظر ساختمان و طرز كار داراي انواع مختلفي هستند كه به صورت زير مي باشند.

1) خفه كن بادي
2) خفه كن فوكو يا جريان گردابي
3) خفه كن با سيم پيچي گردان

- نشان دهنده :
همان طور كه مي دانيم هر دستگاه اندازه گيري نياز به قسمتي جهت نشان دادن كميت مورد سنجش خود دارد. قسمت درجه بندي يا نشان دهنده هر دستگاه اندازه گيري در دقت اندازه گيري بسيار موثر است. به همين جهت از عقربه هاي مختلفي مانند عقربه هاي نيزه اي ، ميله اي ، و نيزه اي كاردي جهت نمايش كميتهاي مختلف مورد سنجش استفاده مي گردد. با توجه به دستگاههاي اندازه گيري مختلف جنس اين عقربه ها بسيار سبك انتخاب مي گردد و به همين جهت اكثراً از فلز آلومنيوم كه نسبت به ساير انواع فلزات سبك تر است استفاده مي گردد. اگر دستگاه اندازه گيري با دقت زياد در نظر باشد اغلب از عقربه هاي نيزه اي كاردي استفاده مي گردد . انتهاي اين عقربه ها كاردي شكل است و بر روي صفحه مدرج زير آن يك آينه تعبيه گرديده است.

به همين جهت در موقعي كه قصد قرائت يك كميت مورد اندازه گيري را داريم بايد طوري به صفحه مدرج نگاه كنيم كه عقربه و تصوير آن در آينه كاملاً بر هم منطبق باشند. شايان ذكر است كه در دستگاههاي حساس براي نشان دادن مقدار مورد اندازه گيري شده از اشعه نوراني به عنوان عقربه استفاده مي شود و طرز كار آن به اين صورت است كه بر روي قسمت متحرك اين نوع دستگاههاي اندازه گيري يك آينه كوچك قرار داده شده است و يك شعاع نوراني كه به وسيله يك لامپ و يك عدسي متمركز كننده ايجاد مي گردد و يك شيشه كه در روي آن يك خط سياه رسم گرديده است بر روي آينه تابيده مي شود و از آنجا بر روي صفحه مدرج منعكس مي شود با توجه به اين كه زاويه اشعه تابيده شده برابر با زاويه برگشت آن است در نتيجه اشتعه نوراني توسط تصويري كه از خط سياه رنگ بر روي قسمت مدرج ايجاد مي گردد مشخص مي شود.

- صفحه مندرج در دستگاههاي اندازه گيري :
در اكثر دستگاههاي اندازه گيري قسمت مدرج از سمت چپ به راست درجه بندي شده است. دستگاههاي اندازه گيري كه داراي صفحه اي مدرجي به شكل دايره هستند در جهت حركت عقربه هاي ساعت مدرج و عددگذاري مي شوند.مثلا در مولتي متر KYORITSU 1109 دقيقا به همين صورت مدرج شده است. در بعضي از موارد دستگاههاي اندازه گيري به دليل استفاده از حدود اندازه گيري متفاوت در قسمت مدرج داراي تقسيم بندي هاي متفاوتي نيز هستند. اين تقسيمات به صورتي است كه هر يك از اين تقسيمات نسبت به حدود اندازه گيري دستگاه مضربي از يك يا دو و يا پنج و ده مي باشند. آخرين رنج در دستگاههاي اندازه گيري جريان و قدرت و ولتاژ بايد به صورت اعداد و يا مضربي دهدهي از اعداد زير باشند.

1-2/1-5/1-2-5/2-3-4-5-6-5/7-8

تنظيم كننده صفر :
همان طور كه مي دانيم در اكثر دستگاههاي اندازه گيري وقتي كه مدتي زياد از كارايي آنها مي گذرد و يا به دليل استفاده از اين دستگاههاي اندازه گيري در شرايط محيطي مختلف و تغيير در اين گونه عوامل مكان ايستادن عضو متحرك در حالت خاموش و بدون بار همواره بايد قبل از استفاده توسط سيم پيچ تنظيم مخصوص كه جهت اين كار در نظر گرفته شده است استفاده كرد و عضو متحرك را دقيقاً بر روي صفر تنظيم نمود.

قدرت مصرفي دستگاههاي اندازه گيري :
همان طور كه مي دانيد هر وسيله اي جهت انجام كار نياز به انرژي دارد. دستگاههاي اندازه گيري نيز از اين مسئله مستثني نيستند. هر دستگاه اندازه گيري جهت نشان دادن مقادير نياز به مصرف مقداري انرژي دارد. هر چه مصرف داخلي دستگاه جهت انجام اندازه گيري بيشتر باشد بالطبع حرارت ناشي از آن نيز بيشتر بوده و اين حرارت بر كار اجزاء دستگاه اثر مي گذارد و در نتيجه دستگاه اندازه گيري را دچار خطا مي كند. شايان ذكر است كه قسمت اعظم تلفات داخلي دستگاههاي اندازه گيري ناشي از حرارت سيم پيچهاي آن مي باشد و فقط مقدار ناچيزي از اين تلفات ناشي از تلفات در هسته هاي آهني مي باشد. كه مي توان در مقابل تلفات ناشي از سيم پيچها از آن صرف نظر نمود .ويا حتي ميتوان از دستگاههاي كاليبراسيون براي اين منظور استفاده كرد مثلا وقتي از يك ترمومتر ليزري استفاده مي كنيد پس از مدتي اين ترمومتر دقت خود را از دست مي دهد وبراي برگرداندن دقت اوليه مي توان از كاليبراتور پرتابل ترمومتر ليزري CEM BX-500 استفاده كرد.

ولتاژ آزمايش عاقي در دستگاههاي اندازه گيري :
در دستگاههاي اندازه گيري هر يك از قسمتهاي الكتريكي دستگاه را به طور مجزا نسبت به زمين با توجه به ولتاژ نامي آن دستگاه اندازه گيري نسبت به زمين مورد آزمايش قرار مي گيرد قابل توجه است كه منظور از ولتاژ نامي هر دستگاه ولتاژ شبكه اي است كه دستگاه اندازه گيري مجاز به اتصال به آن مي باشد.

علائم شناسي در دستگاههاي اندازه گيري :
بر روي صفحه مدرج دستگاههاي اندازه گيري علائم و مشخصات ديگري نيز ثبت مي شود كه بسته به نوع اين علامتها مي تواند نشان دهنده ي نوع و يا طريقه كاربرد اين دستگاهها باشد. به طور معمول اين علائم نشان دهنده مكانيزم دستگاه اندازه گيري ، ولتاژ آزمايش عايقي آن و يا نوع جرياني كه دستگاه فوق الذكر مي تواند با آن كار كند، كلاس دستگاه اندازه گيري و موارد ديگري از قبيل احتياط ، و حفاظت در دستگاههاي اندازه گيري مي باشد .مثلا اگر مولتي متري قابليت تست ديود را داشته باشدبر روي آن علامت ديود قرار دارد مثلا مولتي متر LUTRON DM-9090 داراي چنين ويژگي مي باشد.

انواع درجه بندي ها در دستگاههاي اندازه گيري :
در دستگاههاي با مكانيزم قاب گردان درجه بندي قسمت مدرج اين دستگاهها به صورت خطي مي باشد. يعني در اين نوع از درجه بنديها فاصله بين درجات يك اندازه و به صورت يكنواخت مي باشد. در اين نوع مكانيزم اگر جريان را دو برابر كنيم انحراف عقربه نيز نسبت به حالت قبل دوبرابر مي شود. ولي در دستگاههاي اندازه گيري با مكانيزم آهن نرم گردان درصورت دوبرابر شدن جريان انحراف عقربه چهار برابر مي گردد.

مولتي متر يا آومتر و اجزا آن :
مفهوم كلمه مولتي متر به معني چند اندازه گير يا اندازه گير مختلط است . يعني وسيله اندازه گيري كه قادر است چند كميت مختلف مورد اندازه گيري را مورد سنجش و اندازه گيري قرار دهد. نام ديگري كه در بعضي جاها براي چنين وسيله اي به كار برده مي شود آومتر است. آومتر از مخفف كلمات آمپر ، ولت و اهم تشكيل يافته است. آومتر وسيله اندازه گيري است كه مي تواند ميزان جريان يا آمپر و ميزان اختلاف سطح و ميزان مقاومت را مورد اندازه گيري قرار دهد.بعضي از مولتي متر ها حتي پارامتر هاي بيشتري را نيز اندازه گيري مي كنند مثلا مولتي متر CEM DT-9928 علاوه بر اندازه گيري ميزان ولتاژ و جريان و مقاومت الكتريكي ،حتي ميزان خازن و فركانس و دما را نيز اندازه مي گيرد. به طوري كلي مي توان چنين گفت كه هر دستگاه اندازه گيري آومتر از نظر نگاه ظاهري به سه دسته زير تقسيم مي شود:

1- صفحه مدرج و عقربه
2- سلكتور مدرج و عقربه
3- ترمينال هاي ورودي دستگاه و پيچهاي تنظيم كننده

ساده ترين روش تشخيص دستگاههاي اندازه گيري آنالوگ از نوع ديجيتالي آن از نوع ديجيتال ، وجود عقربه مي باشد. يعني غالباً دستگاههاي اندازه گيري كه داراي عقربه جهت نمايش كميت مورد اندازه گيري هستند آنالوگ يا پيوسته ناميده مي شوند زيرا در اين گونه دستگاهها جهت نمايش يك مقدار مشخص عقربه دستگاه فوق شروع به حركت كرده و به صورت پيوسته و با عبور از روي كميتهاي قبلي به كميت مورد نظر مي رسد. اكنون به توضيح قسمتهاي مختلف يك مولتي متر كه در بالا آن را توضيح داديم ، مي پردازيم .

1- صفحه مدرج و عقربه :
بر روي صفحه مدرج هر مولتي متر كميتهايي را كه اندازه گيري مي كند مشخص مي گردد. بر روي صفحه مدرج مولتي متر درجه بنديهايي صورت گرفته است. بدين صورت كه براي كميت مورد اندازه گيري ولتاژ حرف v و كميت مورد اندازه گيري جريان حرف A و كميت مورد اندازه گيري مقاومت علامت? بر روي صفحه مدرج حك شده است. همچنين از حروف A.C براي جريان متناوب و D.C براي جريان مستقيم منظور مي گردد. بر روي صفحه مدرج همانطور كه در بالا گتفه شد چند رديف درجه بندي صورت گرفته است. اين درجه بنديها براي رديف ولتاژ معمولا به صورت 10-0 يا 30-0 يا 50-0 يا 250-0 مي باشد. نكته قابل توجه در اين طريقه قرار گرفتن درجه بندي روي مولتي مترها اين است كه درجه بندي اهم هميشه از سمت راستت صفحه به طرف چپ آن بوده و ساير درجه بنديها از طرف چپ به راست صفحه مدرج صورت مي پذيرد.

2- سلكتور :
معمولاً جهت انتخاب كردن رنج هاي مختلف مورد نياز در اندازه گيري كميتهاي مختلف از كليد سلكتور مخصوص آن استفاده مي شود كه به صورت دايره شكل بوده و يا به صورت فشاري عمل مي كند. سلكتور معمولا در قسمت پايين مولتي متر يا آوومتر قرار دارد صفحه دور سلكتور به وسيله اعدادي كه نشان دهنده حوزه كار دستگاه فوق الذكر است درجه بندي شده است. به عنوان نمونه در يكي از قسمتهاي مدرج شده اطراف سلكتور اعداد 10-5-250 نوشته شده باشد، در كنار آن نيز حروف AC,V حك گرديده باشد نشان مي دهد كه با انتخاب سلكتور در اين محوطه براي اندازه گيري ولتاژ متناوب مي باشد. اعداد مشخص شده در كنار سلكتور نشان دهنده حدود اندازه گيري انتخابي شما مي باشد. مثلا اگر سلكتور را بر روي عدد 10 قرار دهيد حداكثر مقدار ولتاژي را كه مي توانيد اندازه گيري كنيد 10 ولت است.

3- ارتباط عدد انتخابي با سلكتور و صفحه مدرج دستگاه :
اعدادي كه بر روي صفحه درجه بندي شده سلكتور نوشته شده است نسبت به اعدادي كه بر روي صفحه مدرج دستگاه اندازه گيري نوشته مي شود همراه كوچكتر يا بزرگتر مي باشد. به همين جهت موارد بسياري پيش مي آيد كه سلكتور روي عدد انتخابي مثلاً 100 ولت قرار مي گيرد. در حالي كه آخرين عدد موجود در صفحه مدرج دستگاه اندازه گيري 250 مي باشد. به منظور فهميدن و كار كردن در اين رابطه به صورت زير عمل مي كنيم. عدد انتخاب شده به وسيله سلكتور را بر آخرين عدد صفحه مدرج تقسيم كرده و سپس اين حاصل تقسيم را كه به ضريب قرائت صفحه معروف است در هر عددي كه توسط عقربه به دستگاه اندازه گيري بر روي صفحه مدرج آن نشان داده مي شود ضرب مي كنيم. بدين صورت جواب حاصلضرب فوق مقدار واقعي كميت مورد اندازه گيري به ما نشان خواهد داد. براي بدست آوردن راحت تر ضريب قرائت صفحه همواره بايد دقت نمود تا عددي را از روي صفحه مدرج دستگاه اندازه گيري انتخاب نماييم كه با عدد انتخابي توسط سلكتور مشابه باشد يعني اگر عدد انتخابي روي سلكتور برابر با 1000 باشد عدد انتخابي روي صفحه مدرج حدالامكان 10 يا 100مدنظر قرار گيرد.

چگونگي و طريقه كاركردن با مولتي متر :
قبل از استفاده از مولتي متر لازم است كه نكات و توجهات زير در بكار بستن مولتي متر را بكار بريم تا با اخلال و مشكلي روبرو نشويم و احياناً موجبات سوختن آن را فراهم نياوريم.البته فراموش نكنيد هميشه از كمپاني هاي تجهيزات مورد نياز خود را بخريد كه براي كالاي خود به شما گارانتي و خدمات پس از فروش مي دهند از قبيل اين شركت ها مي توان به شركت "تجهيزات اندازه گيري آريا سنجش " اشاره كرد.

- وقتي از مولتي متر جهت اندازه گيري آمپر استفاده مي كنيد و سلكتور آن را بر روي حوزه A قرار مي دهيم بايد دقت كافي نماييم كه آن را به طور سري در مدار قرار دهيم زيرا در صورت موازي وصل كردن آمپر متر خواهد سوخت.

- وقتي كه از مولتي متر جهت اندازه گيري مقاومت استفاده مي كنيد و سلكتور آن را بر روي حوزه اهمي قرار داده ايد حتما توجه نماييد كه جريان برق از مدار قطع شده باشد زيرا در صورت وجود جريان در مدار سبب سوختن مولتي متر خواهد شد .

- زماني كه از مولتي متر جهت اندازه گيري ولتاژ استفاده مي كنيد به خاطر داشته باشيد كه حتما مولتي متر به صورت موازي در مدار قرار داده شود .

- هنگامي كه با مولتي متر سروكار داريد در حمل و نقل و جابه جايي آن دقت ويژه اي مبذول داريد. زيرا در صورت افتادن و يا ضربه ديدن مولتي متر از دقت قبلي خود خارج خواهد شد و حساسيت خود را از دست مي دهد.

- همواره دقت داشته باشيد كه سرخود پشت مولتي متر را باز نكنيد زيرا تعمير چنين وسيله اي نياز به تكنسين هاي وارد و ماهر دارد و با باز كردن پشت آن فقط خرابي آن ها را افزايش مي دهد.

طريقه اندازه گيري ولتاژ متناوب توسط مولتي متر :

جهت اندازه گيري ميزان ولتاژ متناوب توسط مولتي متر به صورت زير عمل مي كنيم براي اندازه گيري ولتاژ تكفاز

- ابتدا سلكتور مولتي متر را بر روي عدد 250 ولت متناوب A.C قرار مي دهيم شايان ذكر است كه در صورت موجود نبودن رنج 250 بر روي بعضي از مولتي مترها مي توان سلكتور آنها را بر روي 300 يا 500 ولت A.C قرار دارد.

- سيم هاي ارتباطي به مولتي متر و كميت مورد سنجش را به مولتي متر متصل نماييد.

- حال سرهاي خروجي مولتي متر را به ولتاژ 220 ولت پريز برق وصل مي كنيم.

- حال به حركت عقربه متحرك مولتي متر توجه مي كنيم. و مقدار كميت مورد قرائت را با توجه به ضرب در ضريب قرائت صفحه مي خوانيم

طريقه اندازه گيري مقدار مقاومت اهمي توسط مولتي متر :
بر روي سلكتور مولتي متر قسمتي وجود دارد كه آن را با علامت OHM يا? مشخص مي كنند. اگر بخواهيم مقدار يك مقاومت مجهول را از طريق مولتي متر بدست آوريم كليد سلكتور مولتي متر را بر روي قسمت فوق الذكر مي گذاريم. لازم به ذكر است كه بر روي اين قسمت درجه بندي سلكتور با R*1 و R*100 و .... مشخص گرديده است

براي اندازه گيري مقاومتهايي با مقدار پايين و كم از قسمت R*1 كليد سلكتور استفاده مي كنيم. شايان ذكر است كه در قسمتي از مولتي متر پيچ تنظيمي جهت تنظيم صفر وجود دارد كه بايد قبل از شروع اندازه گيري حتماً بر روي مقدار صفر تنظيم گردد. و طريقه تنظيم آن بدين صورت است كه ابتدا بايد دو سيم رابطه را در مولتي متر به هم وصل نماييم. در اين حالت عقربه مولتي متر بايد حركت كرده و بر روي عدد صفر صفحه مدرج واقع شود. در غير اين صورت توسط پيچ يا دگمه تنظيم آن را بايد بر روي صفر تنظيم نمود. پس از اين كه عقربه را بر روي عدد صفر تنظيم نموديم اقدام به قرار دادن مقاومت مورد اندازه گيري در بين سيمهاي رابط مي كنيم. پس با توجه به حركت عقربه ميزان مقاومت نشان داده شده را قرائت مي كنيم . همچنين از قسمت اهم متر در مولتي مترها مي توان قطع يا وصل بودن مدار را در سيم كشي ها تشخيص داد . بيشتر عيب يابي ها توسط اهم متر صورت مي پذيرد.

مولتي متر ديجيتال :
آوومتر ديجيتالي دستگاهي است كه كميتهاي مورد سنجش را به صورت رقم يا ارقام عددي بر روي صفحه نمايش خود مشخص مي كند. دستگاههاي اندازه گيري ديجيتالي ديگر نيز مانند ولت متر، آمپرمتر، كسينوس في متر ، تاكومتر ، حرارت سنج و آوومتر نيز وجود دارد. دستگاههاي اندازه گيري ديجيتالي نسبت به دستگاههاي اندازه گيري آنالوگ داراي طول عمر بسيار بالاتري هستند. زيرا در آنها برخلاف دستگاههاي اندازه گيري آنها از قطعات متحرك استفاده نشده است. همچنين دستگاههاي ديجيتالي به عوامل فيزيكي مانند تميزي هوا و رطوبت و لزرش نيز حساسيت ندارند. امروزه با پيشرفت تكنولوژي در ساخت قطعات الكترونيكي دستگاههايي ساخته شده اند كه بسيار دقيق بوده و در برخي از موارد مي توان آنها را به كامپيوتر بر روي صفحه نمايش نشان داده شده و در صورت نياز مي توان آن را ثبت نمودمانند انواع ديتالاگرها مثل ديتالاگر دما و رطوبت CEM DT-170/171/172و انواع مختلف ديگر كه قابليت اتصال به كامپيوتر را دارند و حتي به شما جدول اكسل و نمودار مي دهند. از ديگر مزايايي كه در اتصال دستگاههاي اندازه گيري شده تصميم گيري نمايد.

ولت متر ديجيتالي :
در بلوك دياگرام ولت متر ديجيتالي ولتاژ ورودي از كميت مورد اندازه گيري به دستگاه اندازه گيري مي باشد كه قرار است دستگاه اندازه گيري آن را مورد سنجش قرار داده و در خروجي نشان داده مي شود. و ولتاژ مرجع يا مبنايي است كه در داخل دستگاه اندازه گيري ديجيتال جهت مقايسه ايجاد مي گردد و معمولاً مقدار آن برابر 100 ميلي ولت است . ? مقدار عددي كميت اندازه گيري شده است كه توسط ولت متر ديجيتالي بر روي صفحه نمايش مشخص مي گردد.

?= *1000 = 10 (mv)

از آنجايي كه صفحه نمايش اين نوع از ولت مترهاي ديجيتالي حداكثر رقم 1999 مي باشد. در نتيجه يا كميت ورودي جهت اندازه گيري ولت متر ديجيتالي حداكثر مي تواند 9/199 ميلي ولت باشد و اين بدان معني است كه با اين ولت متر مي توان ميزان مقادير مختلف ولتاژ از صفر تا 9/199 ميلي ولت را به خوبي اندازه گيري نمود. ولي همان طور كه مي دانيد ولت مترهاي ديجيتالي مقادير بالاتري را نيز اندازه گيري مي كنند.

امروزه بيشتر ولت مترهاي ديجيتالي داراي رنج هاي اتوماتيك مي باشند منظور از رنج اتوماتيك آن است كه پس از اتصال ولت متر در يك مدار جهت اندازه گيري ولتاژ ولت متر ابتدا به طور اتوماتيك بر روي كمترين رنج خود قرار مي گيرد. اگر كميت مجهول ولتاژ در اين رنج باشد اندازه گيري را انجام داده و مقدار كميت مجهول را بر روي صفحه نمايش خود نشان مي دهد. ولي در صورتي كه ولتاژ مورد سنجش در اين رنج قرار نداشته و در رنج بيشتري باشد . آنگاه ولت متر فوق به طور اتوماتيك بر روي رنج بالاتر قرار مي گيرد و مراحل قبلي دوباره تكرار مي گردد. در اين نوع از ولت مترها اگر ولتاژ مورد اندازه گيري A.C و متناوب باشد در داخل ولت متر بر سر راه ولتاژ متناوب و بعد از كليد سلكتور يك ديود يا يكسو كننده همراه با فيلتر قرار مي دهند تا بدين طريق برق A.C و جريان متناوب را ابتدا به ولتاژ مستقيم تبديل نموده و سپس اين ولتاژ D.C شده به ولت متر فوق الذكر اعمال گردد . بنابراين با اين كار هم ولتاژ متناوب و هم ولتاژ مستقيم قابل دريافت و اندازه گيري مي باشد.

آمپرمتر ديجيتالي :
آمپرمترهايي كه به صورت ديجيتالي در بازار هستند برخلاف ولت مترهاي ديجيتالي داراي رنج اتوماتيك نيستند. آمپرمترهاي ديجيتالي در واقع همان ولت متر ديجيتالي است و بدين صورت كار مي كند كه در ابتدا جريان مورد سنجش از داخل يك مقاومت اهمي عبور داده مي شود و سپس افت ولتاژ دو سر آن توسط دستگاه اندازه گيري نمايش داده مي شود .
از آنجايي كه آمپرمترهاي ديجيتالي داراي رنج اتوماتيك نيستند بنابراين بايد به اين نكته دقت كرد كه براي هر اندازه گيري ابتدا با توجه به كميت مورد سنجش بايد توسط كليد سلكتوري كه بر روي اين آمپرمترها قرار دارد رنج مناسب آن را انتخاب نمود. همان طور كه در قسمت قبل در مورد دستگاههاي ولت متر ديجيتالي گفته شد در آمپرمتر ديجيتالي نيز جهت اندازه گيري جريان متناوب بعد از كليد سلكتور آن توسط يكسو كننده هاي الكترونيكي ولتاژ را افت داده و سپس پس از يكسوسازي در دو سر مقاومت ها به ولت متر اعمال مي گردد.
البته امروزه بيشتر براي اندازه گيري ميزان جريان ، بويژه جريان هاي بالا از كلمپ آمپر متر ها استفاده مي شود و در برند هاي LUTRON و بويژه CEM ميتوان انواع مختلفي از اين كلمپ آمپر متر ها را يافت . مثل DT-3312 , DT-355 , CP-1000 , CM-9940 , DM-6046 و ده ها مدل ديگر . . .

اهم متر ديجيتالي :
در اندازه گيري مقاومت هاي اهمي در اهم مترهاي ديجيتالي بدين صورت عمل مي گردد كه در ابتدا يك جريان از داخل مقاومت مجهول يا همان مقاومت مورد اندازه گيري عبور كرده و جريان ديگري نيز از مقاومت معلوم توسط اهم متر عبور داده مي شود . در نهايت ولتاژ دو سر مقاومت مورد سنجش كه برابر با.I مي باشد به ورودي ولت متر ديجيتالي اعمال مي گردد و ولتاژ دو سر مقاومت معلوم يعني نيز كه برابر با.I مي باشد به عنوان ولتاژ مرجع به ولت متر اعمال مي گردد و با توجه به صفحه نمايش نشان داده مي شود .ميزان اهم را مي توان هم با استفاده از مولتي متر بدست آورد و يا حتي از LCR متر استفاده كرد .LUTRON LCR-9073A به راحتي اين كار را براي شما انجام مي دهد.

در اغلب آوومترهاي ديجيتالي كه از رنج اتوماتيك استفاده شده است كليدي نيز قرار داده مي شود كه با استفاده از آن مي توانيم آوومتر ديجيتالي را از حالت رنج اتوماتيك خارج كرده و به صورت دستي درآوريم.

دستگاههاي اندازه گيري تابلويي :
دستگاههاي اندازه گيري مورد استعمال مختلفي دارند و در جاهاي متفاوتي استفاده مي شوند. پرمصرف ترين دستگاههاي اندازه گيري كه در تابلوهاي فرمان و تابلوهاي برق كارخانجات مورد استفاده قرار مي گيرد و تقريباً در هر قسمت و بخشهاي تاسيساتي مربوط به كارخانجات به چشم مي خورند عبارتند از : آمپرمتر، ولتمتر، كسينوس في متر ، فركانس متر ، وات متر، كنتور و مبدلهاي جريان (C.T) و مبدلهاي ولتاژ(P.T) هستند. از نظر شكل ظاهري اكثر وسايل اندازه گيري كه در تابلوهاي برق نصب مي گردند به صورت مربع و مستطيل بوده و در موارد نادري نيز به شكل دايره مي باشند و اين وسايل اندازه گيري مي بايست در تابلوهاي برق به صورت عمودي و يا مايل نصب شوند تا به خوبي قابل رؤيت و ديدن باشند. البته خاطر نشان مي شود كه اين منظور بر روي دستگاههاي اندازه گيري قرار داده مي شود توجه كافي شود. اندازه ها و ابعاد خارجي اين وسايل اندازه گيري كاملا مشخص و استاندارد مي باشد. و با شماره استاندارد مخصوصي مشخص شده است.

به عنوان مثال مي توان از استاندارد DIN73700 نام برد كه نشان دهنده ابعاد دستگاههاي اندازه گيري مربعي با طول 48و72و144و192 ميليمتر مي باشد. البته دستگاهها و وسايل اندازه گيري دايره اي و گرد نيز با استاندارد مخصوص به خود مشخص مي شوند. البته در حال حاضر بيشتر از وسايل اندازه گيري چهارگوش در تابلوها استفاده مي گردد كه دليل اين امر بهتر كنار هم قرار گرفتن وسايل اندازه گيري نسبت به وسايل اندازه گيري دايره اي و زيباشدن تابلوها از نظر رؤيت مي باشد.

همچنين شايان ذكر است كه از نظر طراحي و ساختمان خارجي دستگاههاي اندازه گيري در موارد خاصي كه مورد نياز باشد آنها را ضد ضربه و ضد آب نيز مي سازند. با توجه به كارخانجات صنعتي برخلاف آزمايشگاهها كه در آنها از دستگاههاي اندازه گيري بسيار دقيق استفاده مي گردد از دستگاههاي اندازه گيري با دقت كمتر استفاده مي گردد. كه در اكثر موارد مي توان كلاس دستگاههاي اندازه گيري صنعتي را 5، 5/2 ، 6/1 در نظر گرفت كه همين ميزان از دقت زيادتري در بعضي از قسمتها مورد نياز باشد از دستگاه اندازه گيري با كلاس 1 استفاده مي گردد.

همواره در انتخاب دستگاههاي اندازه گيري مختلف بايد به اين نكته توجه داشت كه حد نهايي مورد سنجش در دستگاه اندازه گيري كه قرار است نصب گردد با مقدار كميت مورد اندازه گيري كه قرار است اندازه گيري شود متناسب بوده و همچنين نوع جرياني كه دستگاه اندازه گيري بايد با آن كار كند با نوع جرياني كه جهت اندازه گيري مورد نظر است بايد مطابقت داشته باشد. منظور از نوع جريان همان متناوب AC يا مستقيم DC بودن جريان است.

انواع دستگاههاي اندازه گيري تابلويي :
هرگاه لازم باشد ولتاژ دو سر يك مصرف كننده را بيابيم بايد ولتمتر را با آن مصرف كننده به صورت موازي متصل كنيم ، اما زماني كه از يك ولتمتر در تابلوي اندازه گيري استفاده مي كنيم و مي خواهيم ولتاژ شبكه را به وسيله آن بخوانيم دو سر ولتمتر را مستقيماً به شينهاي مورد نظر با توجه به نياز وصل مي نماييم. در صورتي كه اندازه گيري ولتاژ بين سيم فاز و نول همچنين ولتاژ بين فازهاي مختلف مدنظر باشد اكثراً از يك كليد مخصوص كه جهت اين كار ساخته شده است استفاده مي شود كه شماي ظاهري آن در زير نشان داده شده است:

آمپرمتر :
در صورت نياز به خواندن مقدار جريان عبوري از بار با آن يك آمپرمتر را به صورت سري وصل مي كنند . شكل زير طريقه اتصال و چگونگي قرار گرفتن آمپرمتر را در مدار نشان مي دهد . در تابلوهاي برق براي اندازه گيري جريان در هر مصرف كننده يك آمپرمتر قرار مي دهند و براي اندازه گيري جريان در هر مصرف كننده يك آمپرمتر قرار مي دهند و براي اندازه گيري جريان كل نيز از يك آمپرمتر مجزا استفاده مي كنند. در صورتي كه جريان مصرفي در يك مصرف كننده سه فازه مجزا استفاده مي كنند. در صورتي كه جريان مصرفي در يك مصرف كننده سه فازه متعادل مدنظر باشد استفاده از يك آمپرمتر نيز كفايت مي كند و آن آمپرمتر را مي توان به دلخواه سر راه يكي از فازها قرار داد و از آنجايي كه بار متعادل است عدد خوانده شده از آن براي ساير فازها نيز صحيح است. ولي از آنجايي كه بار متعادل بر روي شينهاي تابلو قرار نمي گيرد لذا مي بايست براي اندازه گيري جريان عبوري از هر شين از يك آمپرمتر مجزا استفاده نمود و در مجموع از سه آمپرمتر براي اندازه گيري جريان سه فازه استفاده نمود.

ترانسفورماتور جريان (C.T) :
در بسياري از موارد جريان عبوري از يك شين بسيار زياد بوده و استفاده از آمپرمترهاي معمولي با توجه به رنج و حدود اندازه گيري آنها مقدور نمي باشد. و از آنجايي كه در اغلب موارد حدود اندازه گيري آمپرمترها از يك حد مشخص به دليل خطرناك و غير ايمن شدن توليد نمي شود. بنابراين در جاهايي كه استفاده از آمپرمتر مقدور نباشد از مبدل جريان يا همان ترانسفورماتور جريان (C.T) استفاده مي شود.البته ترانسفورماتور جريان پرتابل نيز وجود دارد مثل LUTRON TR-ACA1A4 ويا LUTRON DCA1A4-XXALUTRON DCA1A4-XXA كه ميزان جريان را بر حسب جريان بيان ميكند.

وات متر :
همان طور كه مي دانيم جهت اندازه گيري ميزان توان حقيقي در مصرف كننده ها از وسيله اندازه گيري به نام وات متر استفاده مي شود.از بهترين نمونه هاي وات متر مي توان به وات متر كلمپي CEM DT-3348 و يا وات متر كلمپي LUTRON PC-6009 و يا وات متر تكفاز DW-6060 اشاره كرد.

هر وات متر در قسمت داخلي خود از يك سيم پيچ جريان و يك سيم پيچ ولتاژ تشكيل شده است كه در دو سر سيم پيچ جريان در آن به صورت سري و سيم پيچ ولتاژ آن به صورت موازي با مصرف كننده مورد نظر قرار مي گيرد. همچنين شايان ذكر است كه اين دو سيم پيچ دو مدار كاملا مجزا را تشكيل مي دهند و بر روي بدنه وات متر سرهاي اين دو سيم پيچ با علامت جريان و ولتاژ خارج و مشخص شده اند. با توجه به اين موضوع همواره در موقع نصب وات متر در مدار بايد دقت كافي نمود تا اشتباهي از نظر اتصال در مدار بين اين دو سيم پيچ پيش نيايد.

سيم پيچهاي ولتاژ را در وات متر مي توان قبل و يا پس از اتصال سيم پيچي جريان قرار داد. شكل زير شماي اتصال هر يك از دو مدار زير را به نمايش گذاشته است.

فركانس متر :

جهت اندازه گيري و مشخص كردن فركانس از وسيله اندازه گيري به نام فركانس متر استفاده مي شود. در صنعت جهت اندازه گيري فركانس از دو نوع فركانس متر استفاده مي شود.

- فركانس متر زبانه اي يا ارتعاشي
- فركانس متر عقربه اي

كه هر كدام از فركانس متر هاي فوق به دو صورت پرتابل و رو ميزي مي باشند. از نمونه ي روميزي مي توان LUTRON FC-2700 كه قابليت اندازه گيري فركانس و پريود را در سه رنج دارد و از نمونه ي پرتابل مي توان LUTRON FC-2500A را نام برد.

در مكانهايي كه فشارهاي مكانيكي زياد است بيشتر از فركانس مترهاي ارتعاشي استفاده مي شود. زيرا اين نوع فركانس مترها داراي مقاومت بيشتري در برابر ضربه هاي مكانيكي بوده و همچنين از دقت بالاتري نيز برخورداند. بنابراين از اين نوع فركانس متر بيشتر در تابلوها جهت اندازه گيري فركانس هاي كم و متوسط استفاده مي شود از فركانس متر عقربه اي ثبات بيشتر در مواردي استفاده مي شود كه نياز به برداشتن منحني تغييرات فركانس مدنظر باشد.
فركانس متر در مدار بايد صورت موازي قرار گيرد .

كسينوس في متر :
همان طور كه مي دانيم در كارخانجات و تاسيسات بزرگ صنعتي بايد همواره ضريب قدرت مدار تحت نظارت و كنترل مداوم قرار داشته باشد. كه جهت اندازه گيري ضريب قدرت و رؤيت آن از وسيله اندازه گيري به نام كسينوس في متر استفاده مي شود.
البته اكثر پاور آنالايزرهاي توان مثل LUTRON DW-6090 و LUTRON DW-6095 كه علاوه بر اندازه گيري ميزان ضريب توان و يا همان كسينوس في ، بسياري از پارامتر هاي ديگر را نيز اندازه گيري مي كند.
كسينوس في متر از دو سيم پيچ متحرك و يك سيم پيچ ثابت تشكيل شده است و در نتيجه در مجموع چهار يا پنج عدد پيچ جهت اتصال در مدار بر روي آن تعبيه شده است و از آن مي توان براي اندازه گيري ضريب توان در مدارهاي تكفازه و سه فازه استفاده كرد. نكته حائز اهميت در استفاده و كاربرد سينوس في متر آن است كه كسينوس في متر آن فقط كسينوس في فازي را اندازه گيري مي كند كه سيم پيچ ثابت آن بر سر راه آن قرار دارد بنابراين كسينوس في متر چه در مدرات تكفاز و چه در حالت سه فاز فقط كسينوس في يكي از فازها را اندازه گيري مي كند. ولتاژي را كه كسينوس في مترهاي م
ادامه مطلب

روي كابل ها يك سري علائم اختصاري هست كه معاني مختلفي دارند به شرح زير

كدگذاري كابل :

براساس استاندارد بين المللي VDE شماره 0271كابلهاي قدرت و كنترل بصورت زير كد گذاري مي‌شوند.

1-8-1- كد كابل‌هاي با عايق پلاستيكي

A هادي آلومينيومي

Y عايق از نوع پلي وينيل كلرايد (PVC) ترموپلاستيك

2Y عايق از نوع پلي‌اتيلن (PE) ترموپلاستيك

2X عايق از نوع پلي‌اتيلن كراس لينك ‌شده (XLPE)

C هادي مسي هم ‌مركز

CW هادي مسي خالص بفرم پيچيده شده

CE هادي مسي هم مركز براي كابل ‌هاي سه مغزي

S شيلد مسي

SE شيلد مسي براي هر مغزي مجزا از كابل سه مغزي

K غلاف سربي

Y پوشش حفاظتي PVC بين شيلد مسي و يا هادي هم مركز و زره

F زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع تخت

R زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع گرد

G نوار فولاد گالوانيزه جلوگيري از پيچش

Y غلاف PVC

2Y غلاف PE

J كابل با مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1/6/0)

O كابل بدون مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1 / 6/0)




- كدگذاري براساس نوع و شكل هادي ‌هاي كابل :

RE هادي تك‌رشته‌اي مقطع گرد

RM هادي چندرشته‌اي مقطع گرد

SE هادي با رشته داراي مقطع قطاعي شكل

SM هادي كه هر رشته داراي مقطع قطاعي شكل و هر يك شامل چند رشته باشد.

RF هادي چند رشته‌اي مقطع گرد و قابل انعطاف

براي شناسائي كابلها از حروفي استفاده ميشود كه روي كابلها نوشته شده است برخي از اين حرف طبق

استاندارد المانV.D.E بشرح زير ميباشد:

N كابل با هادي مسي

NR كابل با هادي ألومينيوم

Y علامت عايق پرتو دور ميباشد

H علامت ورق متاليزه ميباشد

T سيم تحمل كننده در كابل كشي هوايي

R حفاظت فولادي نواري شكل

Y روكش كمربندي پرتو دور

R هادي دايره اي شكل ميباشد

E هادي يك رشته و دايرهاي ميباشد

M هادي چند رشته

S هادي بشكل مثلث

مثال :

روي كابلي نوشته شده Nyyre--0.6/1kv مشخصات آن چيست؟

N هادي از جنس مس

Y روكش هادي از جنس P.V.C

Y روكش كمربندي از جنس P.V.C

R هادي بشكل دايره ميباشد.(سطح مقطع كابل)

E هادي يك رشته و مفتولي ميباشد.

و حداكثر ولتاژ مجاز بين فاز و نول 600 ولت و حداكثر ولتاژ مجاز بين دو فاز حداكثر 1000ولت ميباشد.

شناسائي كابلها:

سايز سيمها و كابلها بر حسب سطح مقطع طبقه بندي شده و طبق جدول زير است:

0.5 - 0.75 - 1 - 1.5 - 2.5 - 4-6-10-16-25-35-50-70-95-120-150-185-240-300-400-500

براي مشخص نمودن يك كابل يا سيم ابتدا تعداد رشته و سپس سطح مقطع سيم از هاديها را ذكر ميكنند مانند

كابل 4*2 كه يعني كابلي كه دو رشته هادي به سطح مقطع 4 دارد .

در كابلها چند رشته و از سايز 16 به بالا سيمهاي فاز و نول داراي مقاطع مختلفند در اكثر كابلها سيم نول به

اندازه دو مرتبه از سيم فاز كمتر است اما در كابلهاي با سطح مقطع بالا اين اختلاف تا سه هم ميرسد سايز كابلها با هادي چند رشته به شرح زير ميباشد.

1.5*4 2.5*4 4*4 6*4 10*4 16*4 10+25*3 16+35*3 25+50*3 70+120*3 70+150*3 95+180*3 120+240*3

مثال : كابل 10+25*3 چه كابلي ميباشد؟

اين كابل سه هادي به سطح مقطع 25 ميليمتر مربع براي فازهاي اصلي و يك هادي به سطح مقطع 10 ميليمتر مربع براي نول دارد.

كابل‌هاي رايج در پست‌هاي فشار قوي:

با توجه به كدهاي ارائه‌شده در فوق از انواع زير مي‌باشند:

- كابلهاي كنترل و حفاظت :

اين كابلها به منظور انتقال سيگنالهاي آنالوگ (بعنوان مثال جريان‌هاي عبوري از خط و يا ساير تجهيزات و ولتاژ نقاط مختلف پست) و سيگنال‌هاي ديجيتال (بعنوان مثال باز يا بسته كردن كليدها و فرمان‌هاي مربوطه)بكار مي‌روند. اين سيگنالها با اهداف كنترل و اندازه‌گيري (باز و بسته كردن خط و... اندازه‌گيري جريان، توان، انرژي و...) و حفاظت در نقاط مختلف پست مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

كابل‌هاي كنترل معمولاً با سيگنالهايي با ولتاژ و جريان پايين و در نتيجه قدرت كم سر و كار دارند. جهت بالا رفتن دقت عملكرد تجهيزات اندازه‌گيري و كنترل بايد ميزان اعوجاج و اختلاف بين ورودي و خروجي كابل كنترل حداقل گردد.

كابل NYY-J

كابل با هادي مسي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل‌، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كاربرد نوع كابل در مكانهايي است كه هيچ حفاظت خاصي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري نباشد. همچنين اضافه بارهاي گذاري كوچكي را تحمل مي‌كنند.

كابل NTRGY – J (تا 7´2.5 يا 4´6) و كابل NYFGY (10´2.5 يا 4´10 به بالا)

كابل با هادي مسي، عايق PVC ترموپلاستيك، زره سيم فولادي گالوانيزه با مقطع گرد، نوار محافظ در مقابل پيچش مغزي‌ها از جنس سيم فولادي گالوانيزه مقطع گرد به همراه غلاف PVC‌ و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. كاربرد اين نوع كابل در مكانهايي است كه حفاظت قوي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري مي‌باشد. اين نوع كابل اضافه ولتاژهاي گذراي كوچكي را مي‌تواند تحمل ‌نمايد. اين كابل داراي زره از نوع فولاد گالوانيزه شده مي‌باشد.

كابل NYCY

كابل يا هادي مسي و عايق PVC ترمو پلاستيك و هادي هم محور مسي و غلاف PVC

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ بكار مي‌رود. كاربرد اين نوع كابل در مصارفي است كه اضافه ولتاژهاي ولتاژهاي گذرا ممكن است به آنها آسيب برسانند. بعنوان مثال در خطوط كه تجهيزات الكترونيكي را بهم متصل مي‌نمايند، بكار مي‌رود. حفاظت مكانيكي اغلب موردنياز نيست.

كابل NYY :كابل يا هادي مسي رشته‌اي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC.

كابل J-Y(ST)Y : اين كابلها براي كنترل از راه دور، اندازه‌گيري و ارسال سيگنالها و همچنين ارتباطات تلفني مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين كابلها اغلب در مناطق خشك، مرطوب و نصب در فضاي باز بكار مي‌روند.

- كابلهاي فشار متوسط و فشار ضعيف:

اين كابلها جهت عبور جريان بار و تغذيه توان مورد استفاده قرار مي‌گيرند. به كابلهاي با ولتاژ بيش از 1000 ولت كابلهاي فشار متوسط و به كابلهاي با ولتاژ نامي 1000 ولت يا كمتر كابل فشار ضعيف مي‌گويند.

اغلب كابلهاي فشار متوسط جهت ولتاژ هاي 20 كيلو ولت در پستهاي فوق توزيع و انتقال مورد استفاده قرار مي گيرد . در انواع قديمي تر و در بعضي پستهاي موجود هنوز هم از كابلهاي روغني استفاده مي گردد.

+ نوشته شده در يكشنبه ششم اسفند ۱۳۹۱ ساعت 12:5 ت

روي كابل ها يك سري علائم اختصاري هست كه معاني مختلفي دارند به شرح زير

كدگذاري كابل :

براساس استاندارد بين المللي VDE شماره 0271كابلهاي قدرت و كنترل بصورت زير كد گذاري مي‌شوند.

1-8-1- كد كابل‌هاي با عايق پلاستيكي

A هادي آلومينيومي

Y عايق از نوع پلي وينيل كلرايد (PVC) ترموپلاستيك

2Y عايق از نوع پلي‌اتيلن (PE) ترموپلاستيك

2X عايق از نوع پلي‌اتيلن كراس لينك ‌شده (XLPE)

C هادي مسي هم ‌مركز

CW هادي مسي خالص بفرم پيچيده شده

CE هادي مسي هم مركز براي كابل ‌هاي سه مغزي

S شيلد مسي

SE شيلد مسي براي هر مغزي مجزا از كابل سه مغزي

K غلاف سربي

Y پوشش حفاظتي PVC بين شيلد مسي و يا هادي هم مركز و زره

F زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع تخت

R زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع گرد

G نوار فولاد گالوانيزه جلوگيري از پيچش

Y غلاف PVC

2Y غلاف PE

J كابل با مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1/6/0)

O كابل بدون مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1 / 6/0)




- كدگذاري براساس نوع و شكل هادي ‌هاي كابل :

RE هادي تك‌رشته‌اي مقطع گرد

RM هادي چندرشته‌اي مقطع گرد

SE هادي با رشته داراي مقطع قطاعي شكل

SM هادي كه هر رشته داراي مقطع قطاعي شكل و هر يك شامل چند رشته باشد.

RF هادي چند رشته‌اي مقطع گرد و قابل انعطاف

براي شناسائي كابلها از حروفي استفاده ميشود كه روي كابلها نوشته شده است برخي از اين حرف طبق

استاندارد المانV.D.E بشرح زير ميباشد:

N كابل با هادي مسي

NR كابل با هادي ألومينيوم

Y علامت عايق پرتو دور ميباشد

H علامت ورق متاليزه ميباشد

T سيم تحمل كننده در كابل كشي هوايي

R حفاظت فولادي نواري شكل

Y روكش كمربندي پرتو دور

R هادي دايره اي شكل ميباشد

E هادي يك رشته و دايرهاي ميباشد

M هادي چند رشته

S هادي بشكل مثلث

مثال :

روي كابلي نوشته شده Nyyre--0.6/1kv مشخصات آن چيست؟

N هادي از جنس مس

Y روكش هادي از جنس P.V.C

Y روكش كمربندي از جنس P.V.C

R هادي بشكل دايره ميباشد.(سطح مقطع كابل)

E هادي يك رشته و مفتولي ميباشد.

و حداكثر ولتاژ مجاز بين فاز و نول 600 ولت و حداكثر ولتاژ مجاز بين دو فاز حداكثر 1000ولت ميباشد.

شناسائي كابلها:

سايز سيمها و كابلها بر حسب سطح مقطع طبقه بندي شده و طبق جدول زير است:

0.5 - 0.75 - 1 - 1.5 - 2.5 - 4-6-10-16-25-35-50-70-95-120-150-185-240-300-400-500

براي مشخص نمودن يك كابل يا سيم ابتدا تعداد رشته و سپس سطح مقطع سيم از هاديها را ذكر ميكنند مانند

كابل 4*2 كه يعني كابلي كه دو رشته هادي به سطح مقطع 4 دارد .

در كابلها چند رشته و از سايز 16 به بالا سيمهاي فاز و نول داراي مقاطع مختلفند در اكثر كابلها سيم نول به

اندازه دو مرتبه از سيم فاز كمتر است اما در كابلهاي با سطح مقطع بالا اين اختلاف تا سه هم ميرسد سايز كابلها با هادي چند رشته به شرح زير ميباشد.

1.5*4 2.5*4 4*4 6*4 10*4 16*4 10+25*3 16+35*3 25+50*3 70+120*3 70+150*3 95+180*3 120+240*3

مثال : كابل 10+25*3 چه كابلي ميباشد؟

اين كابل سه هادي به سطح مقطع 25 ميليمتر مربع براي فازهاي اصلي و يك هادي به سطح مقطع 10 ميليمتر مربع براي نول دارد.

كابل‌هاي رايج در پست‌هاي فشار قوي:

با توجه به كدهاي ارائه‌شده در فوق از انواع زير مي‌باشند:

- كابلهاي كنترل و حفاظت :

اين كابلها به منظور انتقال سيگنالهاي آنالوگ (بعنوان مثال جريان‌هاي عبوري از خط و يا ساير تجهيزات و ولتاژ نقاط مختلف پست) و سيگنال‌هاي ديجيتال (بعنوان مثال باز يا بسته كردن كليدها و فرمان‌هاي مربوطه)بكار مي‌روند. اين سيگنالها با اهداف كنترل و اندازه‌گيري (باز و بسته كردن خط و... اندازه‌گيري جريان، توان، انرژي و...) و حفاظت در نقاط مختلف پست مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

كابل‌هاي كنترل معمولاً با سيگنالهايي با ولتاژ و جريان پايين و در نتيجه قدرت كم سر و كار دارند. جهت بالا رفتن دقت عملكرد تجهيزات اندازه‌گيري و كنترل بايد ميزان اعوجاج و اختلاف بين ورودي و خروجي كابل كنترل حداقل گردد.

كابل NYY-J

كابل با هادي مسي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل‌، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كاربرد نوع كابل در مكانهايي است كه هيچ حفاظت خاصي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري نباشد. همچنين اضافه بارهاي گذاري كوچكي را تحمل مي‌كنند.

كابل NTRGY – J (تا 7´2.5 يا 4´6) و كابل NYFGY (10´2.5 يا 4´10 به بالا)

كابل با هادي مسي، عايق PVC ترموپلاستيك، زره سيم فولادي گالوانيزه با مقطع گرد، نوار محافظ در مقابل پيچش مغزي‌ها از جنس سيم فولادي گالوانيزه مقطع گرد به همراه غلاف PVC‌ و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. كاربرد اين نوع كابل در مكانهايي است كه حفاظت قوي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري مي‌باشد. اين نوع كابل اضافه ولتاژهاي گذراي كوچكي را مي‌تواند تحمل ‌نمايد. اين كابل داراي زره از نوع فولاد گالوانيزه شده مي‌باشد.

كابل NYCY

كابل يا هادي مسي و عايق PVC ترمو پلاستيك و هادي هم محور مسي و غلاف PVC

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ بكار مي‌رود. كاربرد اين نوع كابل در مصارفي است كه اضافه ولتاژهاي ولتاژهاي گذرا ممكن است به آنها آسيب برسانند. بعنوان مثال در خطوط كه تجهيزات الكترونيكي را بهم متصل مي‌نمايند، بكار مي‌رود. حفاظت مكانيكي اغلب موردنياز نيست.

كابل NYY :كابل يا هادي مسي رشته‌اي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC.

كابل J-Y(ST)Y : اين كابلها براي كنترل از راه دور، اندازه‌گيري و ارسال سيگنالها و همچنين ارتباطات تلفني مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين كابلها اغلب در مناطق خشك، مرطوب و نصب در فضاي باز بكار مي‌روند.

- كابلهاي فشار متوسط و فشار ضعيف:

اين كابلها جهت عبور جريان بار و تغذيه توان مورد استفاده قرار مي‌گيرند. به كابلهاي با ولتاژ بيش از 1000 ولت كابلهاي فشار متوسط و به كابلهاي با ولتاژ نامي 1000 ولت يا كمتر كابل فشار ضعيف مي‌گويند.

اغلب كابلهاي فشار متوسط جهت ولتاژ هاي 20 كيلو ولت در پستهاي فوق توزيع و انتقال مورد استفاده قرار مي گيرد . در انواع قديمي تر و در بعضي پستهاي موجود هنوز هم از كابلهاي روغني استفاده مي گردد.

+ نوشته شده در يكشنبه ششم اسفند ۱۳۹۱ ساعت 12:5 ت

روي كابل ها يك سري علائم اختصاري هست كه معاني مختلفي دارند به شرح زير

كدگذاري كابل :

براساس استاندارد بين المللي VDE شماره 0271كابلهاي قدرت و كنترل بصورت زير كد گذاري مي‌شوند.

1-8-1- كد كابل‌هاي با عايق پلاستيكي

A هادي آلومينيومي

Y عايق از نوع پلي وينيل كلرايد (PVC) ترموپلاستيك

2Y عايق از نوع پلي‌اتيلن (PE) ترموپلاستيك

2X عايق از نوع پلي‌اتيلن كراس لينك ‌شده (XLPE)

C هادي مسي هم ‌مركز

CW هادي مسي خالص بفرم پيچيده شده

CE هادي مسي هم مركز براي كابل ‌هاي سه مغزي

S شيلد مسي

SE شيلد مسي براي هر مغزي مجزا از كابل سه مغزي

K غلاف سربي

Y پوشش حفاظتي PVC بين شيلد مسي و يا هادي هم مركز و زره

F زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع تخت

R زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع گرد

G نوار فولاد گالوانيزه جلوگيري از پيچش

Y غلاف PVC

2Y غلاف PE

J كابل با مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1/6/0)

O كابل بدون مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1 / 6/0)




- كدگذاري براساس نوع و شكل هادي ‌هاي كابل :

RE هادي تك‌رشته‌اي مقطع گرد

RM هادي چندرشته‌اي مقطع گرد

SE هادي با رشته داراي مقطع قطاعي شكل

SM هادي كه هر رشته داراي مقطع قطاعي شكل و هر يك شامل چند رشته باشد.

RF هادي چند رشته‌اي مقطع گرد و قابل انعطاف

براي شناسائي كابلها از حروفي استفاده ميشود كه روي كابلها نوشته شده است برخي از اين حرف طبق

استاندارد المانV.D.E بشرح زير ميباشد:

N كابل با هادي مسي

NR كابل با هادي ألومينيوم

Y علامت عايق پرتو دور ميباشد

H علامت ورق متاليزه ميباشد

T سيم تحمل كننده در كابل كشي هوايي

R حفاظت فولادي نواري شكل

Y روكش كمربندي پرتو دور

R هادي دايره اي شكل ميباشد

E هادي يك رشته و دايرهاي ميباشد

M هادي چند رشته

S هادي بشكل مثلث

مثال :

روي كابلي نوشته شده Nyyre--0.6/1kv مشخصات آن چيست؟

N هادي از جنس مس

Y روكش هادي از جنس P.V.C

Y روكش كمربندي از جنس P.V.C

R هادي بشكل دايره ميباشد.(سطح مقطع كابل)

E هادي يك رشته و مفتولي ميباشد.

و حداكثر ولتاژ مجاز بين فاز و نول 600 ولت و حداكثر ولتاژ مجاز بين دو فاز حداكثر 1000ولت ميباشد.

شناسائي كابلها:

سايز سيمها و كابلها بر حسب سطح مقطع طبقه بندي شده و طبق جدول زير است:

0.5 - 0.75 - 1 - 1.5 - 2.5 - 4-6-10-16-25-35-50-70-95-120-150-185-240-300-400-500

براي مشخص نمودن يك كابل يا سيم ابتدا تعداد رشته و سپس سطح مقطع سيم از هاديها را ذكر ميكنند مانند

كابل 4*2 كه يعني كابلي كه دو رشته هادي به سطح مقطع 4 دارد .

در كابلها چند رشته و از سايز 16 به بالا سيمهاي فاز و نول داراي مقاطع مختلفند در اكثر كابلها سيم نول به

اندازه دو مرتبه از سيم فاز كمتر است اما در كابلهاي با سطح مقطع بالا اين اختلاف تا سه هم ميرسد سايز كابلها با هادي چند رشته به شرح زير ميباشد.

1.5*4 2.5*4 4*4 6*4 10*4 16*4 10+25*3 16+35*3 25+50*3 70+120*3 70+150*3 95+180*3 120+240*3

مثال : كابل 10+25*3 چه كابلي ميباشد؟

اين كابل سه هادي به سطح مقطع 25 ميليمتر مربع براي فازهاي اصلي و يك هادي به سطح مقطع 10 ميليمتر مربع براي نول دارد.

كابل‌هاي رايج در پست‌هاي فشار قوي:

با توجه به كدهاي ارائه‌شده در فوق از انواع زير مي‌باشند:

- كابلهاي كنترل و حفاظت :

اين كابلها به منظور انتقال سيگنالهاي آنالوگ (بعنوان مثال جريان‌هاي عبوري از خط و يا ساير تجهيزات و ولتاژ نقاط مختلف پست) و سيگنال‌هاي ديجيتال (بعنوان مثال باز يا بسته كردن كليدها و فرمان‌هاي مربوطه)بكار مي‌روند. اين سيگنالها با اهداف كنترل و اندازه‌گيري (باز و بسته كردن خط و... اندازه‌گيري جريان، توان، انرژي و...) و حفاظت در نقاط مختلف پست مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

كابل‌هاي كنترل معمولاً با سيگنالهايي با ولتاژ و جريان پايين و در نتيجه قدرت كم سر و كار دارند. جهت بالا رفتن دقت عملكرد تجهيزات اندازه‌گيري و كنترل بايد ميزان اعوجاج و اختلاف بين ورودي و خروجي كابل كنترل حداقل گردد.

كابل NYY-J

كابل با هادي مسي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل‌، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كاربرد نوع كابل در مكانهايي است كه هيچ حفاظت خاصي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري نباشد. همچنين اضافه بارهاي گذاري كوچكي را تحمل مي‌كنند.

كابل NTRGY – J (تا 7´2.5 يا 4´6) و كابل NYFGY (10´2.5 يا 4´10 به بالا)

كابل با هادي مسي، عايق PVC ترموپلاستيك، زره سيم فولادي گالوانيزه با مقطع گرد، نوار محافظ در مقابل پيچش مغزي‌ها از جنس سيم فولادي گالوانيزه مقطع گرد به همراه غلاف PVC‌ و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. كاربرد اين نوع كابل در مكانهايي است كه حفاظت قوي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري مي‌باشد. اين نوع كابل اضافه ولتاژهاي گذراي كوچكي را مي‌تواند تحمل ‌نمايد. اين كابل داراي زره از نوع فولاد گالوانيزه شده مي‌باشد.

كابل NYCY

كابل يا هادي مسي و عايق PVC ترمو پلاستيك و هادي هم محور مسي و غلاف PVC

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ بكار مي‌رود. كاربرد اين نوع كابل در مصارفي است كه اضافه ولتاژهاي ولتاژهاي گذرا ممكن است به آنها آسيب برسانند. بعنوان مثال در خطوط كه تجهيزات الكترونيكي را بهم متصل مي‌نمايند، بكار مي‌رود. حفاظت مكانيكي اغلب موردنياز نيست.

كابل NYY :كابل يا هادي مسي رشته‌اي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC.

كابل J-Y(ST)Y : اين كابلها براي كنترل از راه دور، اندازه‌گيري و ارسال سيگنالها و همچنين ارتباطات تلفني مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين كابلها اغلب در مناطق خشك، مرطوب و نصب در فضاي باز بكار مي‌روند.

- كابلهاي فشار متوسط و فشار ضعيف:

اين كابلها جهت عبور جريان بار و تغذيه توان مورد استفاده قرار مي‌گيرند. به كابلهاي با ولتاژ بيش از 1000 ولت كابلهاي فشار متوسط و به كابلهاي با ولتاژ نامي 1000 ولت يا كمتر كابل فشار ضعيف مي‌گويند.

اغلب كابلهاي فشار متوسط جهت ولتاژ هاي 20 كيلو ولت در پستهاي فوق توزيع و انتقال مورد استفاده قرار مي گيرد . در انواع قديمي تر و در بعضي پستهاي موجود هنوز هم از كابلهاي روغني استفاده مي گردد.

+ نوشته شده در يكشنبه ششم اسفند ۱۳۹۱ ساعت 12:5 ت

روي كابل ها يك سري علائم اختصاري هست كه معاني مختلفي دارند به شرح زير

كدگذاري كابل :

براساس استاندارد بين المللي VDE شماره 0271كابلهاي قدرت و كنترل بصورت زير كد گذاري مي‌شوند.

1-8-1- كد كابل‌هاي با عايق پلاستيكي

A هادي آلومينيومي

Y عايق از نوع پلي وينيل كلرايد (PVC) ترموپلاستيك

2Y عايق از نوع پلي‌اتيلن (PE) ترموپلاستيك

2X عايق از نوع پلي‌اتيلن كراس لينك ‌شده (XLPE)

C هادي مسي هم ‌مركز

CW هادي مسي خالص بفرم پيچيده شده

CE هادي مسي هم مركز براي كابل ‌هاي سه مغزي

S شيلد مسي

SE شيلد مسي براي هر مغزي مجزا از كابل سه مغزي

K غلاف سربي

Y پوشش حفاظتي PVC بين شيلد مسي و يا هادي هم مركز و زره

F زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع تخت

R زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع گرد

G نوار فولاد گالوانيزه جلوگيري از پيچش

Y غلاف PVC

2Y غلاف PE

J كابل با مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1/6/0)

O كابل بدون مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1 / 6/0)




- كدگذاري براساس نوع و شكل هادي ‌هاي كابل :

RE هادي تك‌رشته‌اي مقطع گرد

RM هادي چندرشته‌اي مقطع گرد

SE هادي با رشته داراي مقطع قطاعي شكل

SM هادي كه هر رشته داراي مقطع قطاعي شكل و هر يك شامل چند رشته باشد.

RF هادي چند رشته‌اي مقطع گرد و قابل انعطاف

براي شناسائي كابلها از حروفي استفاده ميشود كه روي كابلها نوشته شده است برخي از اين حرف طبق

استاندارد المانV.D.E بشرح زير ميباشد:

N كابل با هادي مسي

NR كابل با هادي ألومينيوم

Y علامت عايق پرتو دور ميباشد

H علامت ورق متاليزه ميباشد

T سيم تحمل كننده در كابل كشي هوايي

R حفاظت فولادي نواري شكل

Y روكش كمربندي پرتو دور

R هادي دايره اي شكل ميباشد

E هادي يك رشته و دايرهاي ميباشد

M هادي چند رشته

S هادي بشكل مثلث

مثال :

روي كابلي نوشته شده Nyyre--0.6/1kv مشخصات آن چيست؟

N هادي از جنس مس

Y روكش هادي از جنس P.V.C

Y روكش كمربندي از جنس P.V.C

R هادي بشكل دايره ميباشد.(سطح مقطع كابل)

E هادي يك رشته و مفتولي ميباشد.

و حداكثر ولتاژ مجاز بين فاز و نول 600 ولت و حداكثر ولتاژ مجاز بين دو فاز حداكثر 1000ولت ميباشد.

شناسائي كابلها:

سايز سيمها و كابلها بر حسب سطح مقطع طبقه بندي شده و طبق جدول زير است:

0.5 - 0.75 - 1 - 1.5 - 2.5 - 4-6-10-16-25-35-50-70-95-120-150-185-240-300-400-500

براي مشخص نمودن يك كابل يا سيم ابتدا تعداد رشته و سپس سطح مقطع سيم از هاديها را ذكر ميكنند مانند

كابل 4*2 كه يعني كابلي كه دو رشته هادي به سطح مقطع 4 دارد .

در كابلها چند رشته و از سايز 16 به بالا سيمهاي فاز و نول داراي مقاطع مختلفند در اكثر كابلها سيم نول به

اندازه دو مرتبه از سيم فاز كمتر است اما در كابلهاي با سطح مقطع بالا اين اختلاف تا سه هم ميرسد سايز كابلها با هادي چند رشته به شرح زير ميباشد.

1.5*4 2.5*4 4*4 6*4 10*4 16*4 10+25*3 16+35*3 25+50*3 70+120*3 70+150*3 95+180*3 120+240*3

مثال : كابل 10+25*3 چه كابلي ميباشد؟

اين كابل سه هادي به سطح مقطع 25 ميليمتر مربع براي فازهاي اصلي و يك هادي به سطح مقطع 10 ميليمتر مربع براي نول دارد.

كابل‌هاي رايج در پست‌هاي فشار قوي:

با توجه به كدهاي ارائه‌شده در فوق از انواع زير مي‌باشند:

- كابلهاي كنترل و حفاظت :

اين كابلها به منظور انتقال سيگنالهاي آنالوگ (بعنوان مثال جريان‌هاي عبوري از خط و يا ساير تجهيزات و ولتاژ نقاط مختلف پست) و سيگنال‌هاي ديجيتال (بعنوان مثال باز يا بسته كردن كليدها و فرمان‌هاي مربوطه)بكار مي‌روند. اين سيگنالها با اهداف كنترل و اندازه‌گيري (باز و بسته كردن خط و... اندازه‌گيري جريان، توان، انرژي و...) و حفاظت در نقاط مختلف پست مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

كابل‌هاي كنترل معمولاً با سيگنالهايي با ولتاژ و جريان پايين و در نتيجه قدرت كم سر و كار دارند. جهت بالا رفتن دقت عملكرد تجهيزات اندازه‌گيري و كنترل بايد ميزان اعوجاج و اختلاف بين ورودي و خروجي كابل كنترل حداقل گردد.

كابل NYY-J

كابل با هادي مسي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل‌، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كاربرد نوع كابل در مكانهايي است كه هيچ حفاظت خاصي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري نباشد. همچنين اضافه بارهاي گذاري كوچكي را تحمل مي‌كنند.

كابل NTRGY – J (تا 7´2.5 يا 4´6) و كابل NYFGY (10´2.5 يا 4´10 به بالا)

كابل با هادي مسي، عايق PVC ترموپلاستيك، زره سيم فولادي گالوانيزه با مقطع گرد، نوار محافظ در مقابل پيچش مغزي‌ها از جنس سيم فولادي گالوانيزه مقطع گرد به همراه غلاف PVC‌ و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. كاربرد اين نوع كابل در مكانهايي است كه حفاظت قوي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري مي‌باشد. اين نوع كابل اضافه ولتاژهاي گذراي كوچكي را مي‌تواند تحمل ‌نمايد. اين كابل داراي زره از نوع فولاد گالوانيزه شده مي‌باشد.

كابل NYCY

كابل يا هادي مسي و عايق PVC ترمو پلاستيك و هادي هم محور مسي و غلاف PVC

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ بكار مي‌رود. كاربرد اين نوع كابل در مصارفي است كه اضافه ولتاژهاي ولتاژهاي گذرا ممكن است به آنها آسيب برسانند. بعنوان مثال در خطوط كه تجهيزات الكترونيكي را بهم متصل مي‌نمايند، بكار مي‌رود. حفاظت مكانيكي اغلب موردنياز نيست.

كابل NYY :كابل يا هادي مسي رشته‌اي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC.

كابل J-Y(ST)Y : اين كابلها براي كنترل از راه دور، اندازه‌گيري و ارسال سيگنالها و همچنين ارتباطات تلفني مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين كابلها اغلب در مناطق خشك، مرطوب و نصب در فضاي باز بكار مي‌روند.

- كابلهاي فشار متوسط و فشار ضعيف:

اين كابلها جهت عبور جريان بار و تغذيه توان مورد استفاده قرار مي‌گيرند. به كابلهاي با ولتاژ بيش از 1000 ولت كابلهاي فشار متوسط و به كابلهاي با ولتاژ نامي 1000 ولت يا كمتر كابل فشار ضعيف مي‌گويند.

اغلب كابلهاي فشار متوسط جهت ولتاژ هاي 20 كيلو ولت در پستهاي فوق توزيع و انتقال مورد استفاده قرار مي گيرد . در انواع قديمي تر و در بعضي پستهاي موجود هنوز هم از كابلهاي روغني استفاده مي گردد.

+ نوشته شده در يكشنبه ششم اسفند ۱۳۹۱ ساعت 12:5 ت

روي كابل ها يك سري علائم اختصاري هست كه معاني مختلفي دارند به شرح زير

كدگذاري كابل :

براساس استاندارد بين المللي VDE شماره 0271كابلهاي قدرت و كنترل بصورت زير كد گذاري مي‌شوند.

1-8-1- كد كابل‌هاي با عايق پلاستيكي

A هادي آلومينيومي

Y عايق از نوع پلي وينيل كلرايد (PVC) ترموپلاستيك

2Y عايق از نوع پلي‌اتيلن (PE) ترموپلاستيك

2X عايق از نوع پلي‌اتيلن كراس لينك ‌شده (XLPE)

C هادي مسي هم ‌مركز

CW هادي مسي خالص بفرم پيچيده شده

CE هادي مسي هم مركز براي كابل ‌هاي سه مغزي

S شيلد مسي

SE شيلد مسي براي هر مغزي مجزا از كابل سه مغزي

K غلاف سربي

Y پوشش حفاظتي PVC بين شيلد مسي و يا هادي هم مركز و زره

F زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع تخت

R زره فولاد گالوانيزه بصورت سيم با مقطع گرد

G نوار فولاد گالوانيزه جلوگيري از پيچش

Y غلاف PVC

2Y غلاف PE

J كابل با مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1/6/0)

O كابل بدون مغزي‌هاي كدگذاري شده سبز / زرد (سبز / رنگ معمولي) (kv 1 / 6/0)




- كدگذاري براساس نوع و شكل هادي ‌هاي كابل :

RE هادي تك‌رشته‌اي مقطع گرد

RM هادي چندرشته‌اي مقطع گرد

SE هادي با رشته داراي مقطع قطاعي شكل

SM هادي كه هر رشته داراي مقطع قطاعي شكل و هر يك شامل چند رشته باشد.

RF هادي چند رشته‌اي مقطع گرد و قابل انعطاف

براي شناسائي كابلها از حروفي استفاده ميشود كه روي كابلها نوشته شده است برخي از اين حرف طبق

استاندارد المانV.D.E بشرح زير ميباشد:

N كابل با هادي مسي

NR كابل با هادي ألومينيوم

Y علامت عايق پرتو دور ميباشد

H علامت ورق متاليزه ميباشد

T سيم تحمل كننده در كابل كشي هوايي

R حفاظت فولادي نواري شكل

Y روكش كمربندي پرتو دور

R هادي دايره اي شكل ميباشد

E هادي يك رشته و دايرهاي ميباشد

M هادي چند رشته

S هادي بشكل مثلث

مثال :

روي كابلي نوشته شده Nyyre--0.6/1kv مشخصات آن چيست؟

N هادي از جنس مس

Y روكش هادي از جنس P.V.C

Y روكش كمربندي از جنس P.V.C

R هادي بشكل دايره ميباشد.(سطح مقطع كابل)

E هادي يك رشته و مفتولي ميباشد.

و حداكثر ولتاژ مجاز بين فاز و نول 600 ولت و حداكثر ولتاژ مجاز بين دو فاز حداكثر 1000ولت ميباشد.

شناسائي كابلها:

سايز سيمها و كابلها بر حسب سطح مقطع طبقه بندي شده و طبق جدول زير است:

0.5 - 0.75 - 1 - 1.5 - 2.5 - 4-6-10-16-25-35-50-70-95-120-150-185-240-300-400-500

براي مشخص نمودن يك كابل يا سيم ابتدا تعداد رشته و سپس سطح مقطع سيم از هاديها را ذكر ميكنند مانند

كابل 4*2 كه يعني كابلي كه دو رشته هادي به سطح مقطع 4 دارد .

در كابلها چند رشته و از سايز 16 به بالا سيمهاي فاز و نول داراي مقاطع مختلفند در اكثر كابلها سيم نول به

اندازه دو مرتبه از سيم فاز كمتر است اما در كابلهاي با سطح مقطع بالا اين اختلاف تا سه هم ميرسد سايز كابلها با هادي چند رشته به شرح زير ميباشد.

1.5*4 2.5*4 4*4 6*4 10*4 16*4 10+25*3 16+35*3 25+50*3 70+120*3 70+150*3 95+180*3 120+240*3

مثال : كابل 10+25*3 چه كابلي ميباشد؟

اين كابل سه هادي به سطح مقطع 25 ميليمتر مربع براي فازهاي اصلي و يك هادي به سطح مقطع 10 ميليمتر مربع براي نول دارد.

كابل‌هاي رايج در پست‌هاي فشار قوي:

با توجه به كدهاي ارائه‌شده در فوق از انواع زير مي‌باشند:

- كابلهاي كنترل و حفاظت :

اين كابلها به منظور انتقال سيگنالهاي آنالوگ (بعنوان مثال جريان‌هاي عبوري از خط و يا ساير تجهيزات و ولتاژ نقاط مختلف پست) و سيگنال‌هاي ديجيتال (بعنوان مثال باز يا بسته كردن كليدها و فرمان‌هاي مربوطه)بكار مي‌روند. اين سيگنالها با اهداف كنترل و اندازه‌گيري (باز و بسته كردن خط و... اندازه‌گيري جريان، توان، انرژي و...) و حفاظت در نقاط مختلف پست مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

كابل‌هاي كنترل معمولاً با سيگنالهايي با ولتاژ و جريان پايين و در نتيجه قدرت كم سر و كار دارند. جهت بالا رفتن دقت عملكرد تجهيزات اندازه‌گيري و كنترل بايد ميزان اعوجاج و اختلاف بين ورودي و خروجي كابل كنترل حداقل گردد.

كابل NYY-J

كابل با هادي مسي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل‌، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كاربرد نوع كابل در مكانهايي است كه هيچ حفاظت خاصي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري نباشد. همچنين اضافه بارهاي گذاري كوچكي را تحمل مي‌كنند.

كابل NTRGY – J (تا 7´2.5 يا 4´6) و كابل NYFGY (10´2.5 يا 4´10 به بالا)

كابل با هادي مسي، عايق PVC ترموپلاستيك، زره سيم فولادي گالوانيزه با مقطع گرد، نوار محافظ در مقابل پيچش مغزي‌ها از جنس سيم فولادي گالوانيزه مقطع گرد به همراه غلاف PVC‌ و كد رنگي مغزي‌ها.

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ مورد بهره‌برداري قرار مي‌گيرد. كاربرد اين نوع كابل در مكانهايي است كه حفاظت قوي در مقابل صدمات مكانيكي ضروري مي‌باشد. اين نوع كابل اضافه ولتاژهاي گذراي كوچكي را مي‌تواند تحمل ‌نمايد. اين كابل داراي زره از نوع فولاد گالوانيزه شده مي‌باشد.

كابل NYCY

كابل يا هادي مسي و عايق PVC ترمو پلاستيك و هادي هم محور مسي و غلاف PVC

اين نوع كابل براي كنترل، انتقال سيگنالها از جمله ترانسفورماتورهاي جريان و ولتاژ بكار مي‌رود. كاربرد اين نوع كابل در مصارفي است كه اضافه ولتاژهاي ولتاژهاي گذرا ممكن است به آنها آسيب برسانند. بعنوان مثال در خطوط كه تجهيزات الكترونيكي را بهم متصل مي‌نمايند، بكار مي‌رود. حفاظت مكانيكي اغلب موردنياز نيست.

كابل NYY :كابل يا هادي مسي رشته‌اي و عايق PVC ترموپلاستيك و غلاف PVC.

كابل J-Y(ST)Y : اين كابلها براي كنترل از راه دور، اندازه‌گيري و ارسال سيگنالها و همچنين ارتباطات تلفني مورد استفاده قرار مي‌گيرند. اين كابلها اغلب در مناطق خشك، مرطوب و نصب در فضاي باز بكار مي‌روند.

- كابلهاي فشار متوسط و فشار ضعيف:

اين كابلها جهت عبور جريان بار و تغذيه توان مورد استفاده قرار مي‌گيرند. به كابلهاي با ولتاژ بيش از 1000 ولت كابلهاي فشار متوسط و به كابلهاي با ولتاژ نامي 1000 ولت يا كمتر كابل فشار ضعيف مي‌گويند.

اغلب كابلهاي فشار متوسط جهت ولتاژ هاي 20 كيلو ولت در پستهاي فوق توزيع و انتقال مورد استفاده قرار مي گيرد . در انواع قديمي تر و در بعضي پستهاي موجود هنوز هم از كابلهاي روغني استفاده مي گردد.

+ نوشته شده در يكشنبه ششم اسفند ۱۳۹۱ ساعت 12:5 ت

​

 مدار تايمر راه پله

​ 

در مورد مدار تايمر راه پله بايد خدمتتون عرض كنم كه اين يكي از ساده ترين مدارهاييه كه ميشه ساخت ، خوراكش يه دونه آي سي 555 هستش ! 

​

 توي اين طرح مقاومت R و خازن C مدت تايم رو تعيين ميكنن ؛ مثلا اگه مقاومتR ، يك مگا اهم و خازن C ، هزار ميكرو فاراد باشه ، با ولتاژ 12 ولت حداكثر تايم ، حدود 18 دقيقه ميشه ، ميتونيد با گذاشتن يه ولوم يك مگا اين زمان رو متغير بكنيد، البته يه مقاومت 10 كيلو اهمي هم با ولوم ، سري كنيد! 

 مطلب ديگه اينكه ؛ براي تغذيه اين گونه مدارات ، معمولا از ترانس  استفاده نميكنن ، يكي از مدارهايي كه معمولا استفاده ميشه رو براتون ميذارم ، فقط حواستون باشه گول 12 ولتي بودن خروجيش رو نخوريد ها ، دست زدن به خروجي همان و برق گرفتگي با 220 ولت هم همان... حواستون باشه مدار ايزوله اي نيست! به هر حال بدونيد چه جوريه بهتره ! 

​

​

​

 تفاوت تايمر راه پله چهار سيم با سه سيم

با سلام. همانطور كه مي دانيد تايمر هاي راه پله كه در بازار موجودند به دو نوع ” تايمر راه پله سه سيم ” و ” تايمر راه پله چهار سيم ” تقسيم مي شوند. يعني بعضي از تايمرها 3 پيچ – يا 3 ترمينال- جهت اتصال به سيم هاي برق دارند و بعضي هاي ديگر 4 پيچ. از آنجايي كه امكان دارد به عنوان يك برقكار به جايي مراجعه كنيد و بخواهيد كه يك تايمر قديمي و خراب را با يك مدل ديگر جايگزين كنيد، احتمال دارد كه با هر 2 نوع اين تايمرها برخورد داشته باشيد. در صورت يادگيري مدارهاي زير به راحتي مي توانيد آنها را جايگزين يكديگر كنيد.

پيشنياز مطالعه اين مطلب، مطالعه تايمر راه پله است، پس حتماً ابتدا اين مطلب را مطالعه كنيد.

نقشه تايمر راه پله سه سيمه:

خب ابتدا نقشه تايمر راه پله 3 سيم را بررسي مي كنيم. بيشتر تايمرهاي راه پله كه در بازار هستند از اين مدل هستند.

​

به سيم قهوه اي رنگي كه در بالا بين لامپ ها و شستي ها مشترك است، سيم “مشترك لامپ و شستي” گفته مي شود، اين را گفتيم چون در ادامه زياد با اين سيم سروكار داريم.

اگر خاطرتان باشد قبلاً در مورد اين مدل تايمر -يعني تايمر راه پله 3 سيم- در مطلب تايمر راه پله صحبت كرديم. نقشه اي كه در بالا مشاهده مي كنيد چيزيست كه معمولاً روي بدنه تايمر ترسيم شده است تا نحوه اتصال سيم بندي تايمر را به شما نشان دهد. ولي نقشه اي كه در عمل يك برقكار بايد پياده سازي كند، شبيه نقشه زير است. ابتدا نقشه مسير لوله گذاري را ترسيم مي كنيم، در اين نقشه خطوط قرمز رنگ مسير لوله هاي برق را نشان مي دهند.

​

در نقشه بالا قوطي كليدي كه در ارتفاع 220 سانتي متري نصب شده است، محل نصب تايمر راه پله در طبقه همكف يا پاركينگ ساختمان را نشان مي دهد و قوطي كليدهاي ديگر كه در پاگرد هر كدام از طبقات و در ارتفاع 120 سانتي قرار گرفته اند، محل نصب شستي ها را نشان مي دهند.
همانطور كه در نقشه بالا مشاهده مي كنيد، در پاگرد هر كدام از طبقات، در ارتفاع 110 تا 120 سانتي متر از كف، يك شستي -كه شبيه شستي زنگ است- نصب شده است. آنگاه همه اين شستي ها از طريق يك لوله برق به همديگر متصل شده‌اند و در نهايت به محل تايمر راه پله كه در طبقه همكف قرار گرفته است وصل شده‌اند.
لوله گذاري چراغ ها هم به اين صورت انجام شده كه به ترتيب از بالاترين پاگرد شروع شده و از هر چراغ به چراغ پاگرد پاييني، يك لوله برق قرار گرفته است و در نهايت سرخط همه آنها به محل نصب تايمر راه پله در طبقه همكف رفته است.
البته مدلهاي ديگري هم براي لوله گذاري وجود دارد كه گاهي اوقات و در بعضي از ساختمان ها مي تواند سرعت كار شما را بالاتر ببرد، كه قبلاً در كتاب آموزش برق ساختمان و سيستم هاي اعلان حريق در مورد مدلهاي ديگر هم صحبت كرده‌ايم، پس در اينجا به توضيح همين يك مدل بسنده مي كنيم.

و حالا نقشه سيمكشي داخل لوله هاي برق را ترسيم مي كنيم.

​

در نقشه بالا، سيم آبي رنگ نول، سيم قرمز رنگ فاز و سيم زرد رنگ به عنوان “سيم مشترك لامپ و شستي” در نظر گرفته شده است.

نقشه تايمر راه پله چهار سيم :

حالا به نقشه سربندي و اتصال سيم ها در تايمر راه پله 4 سيم توجه كنيد.

​

با مقايسه نقشه تايمرهاي 3 سيم و 4 سيم، متوجه خواهيد شد كه تفاوت اين دو مدل تايمر در “سيم مشترك لامپ و شستي” است. به اين صورت كه در تايمر راه پله چهار سيم، ديگر سيمي به نام “مشترك لامپ و شستي” وجود ندارد و يك سيم مجزا براي لامپ ها و يك سيم ديگر هم براي شستي ها در نظر گرفته شده است.

جايگزين كردن تايمر راه پله 3 سيم با تايمر راه پله 4 سيم :

فرض كنيد به ساختماني مراجعه كرده ايد و مدير اين ساختمان يك تايمر راه پله 3 سيم خريده است و به شما مي گويد كه تايمر قبلي – كه 4 سيم بوده است- خراب شده و اين تايمر را با تايمر قبلي جايگزين كن.

در اينصورت كافيست سيم لامپ ها و سيم شستي ها را از تايمر 4 سيم قبلي خارج كنيد و به همديگر بتابانيد تا تبديل به يك سيم شود، آنگاه اين سيم را به ترمينال “مشترك لامپ و شستي” در تايمر 3 سيم وصل كنيد. سيم فاز ورودي به تايمر و سيم نول ورودي به تايمر هم به ترمينال هاي متناظر خود وصل مي شوند. به همين راحتي…

جايگزين كردن تايمر راه پله 4 سيم با تايمر راه پله 3 سيم :

حالا مسئله را برعكس مي كنيم. فرض كنيد به ساختماني مراجعه كرده ايد و مدير اين ساختمان يك تايمر راه پله 4 سيم خريده است و به شما مي گويد كه تايمر قبلي – كه 3 سيم بوده است- خراب شده و اين تايمر را با تايمر قبلي جايگزين كن.

در اينجا پاسخ با توجه به تنوع تايمرهاي 4 سيم كمي متفاوت است.

1- در بعضي از تايمرهاي 4 سيم كه در بازار موجودند شما مي توانيد ترمينال “لامپ ها” و ترمينال “شستي ها” را با يك سيم كوچك، اتصال كوتاه كنيد و سيم “مشترك لامپ و شستي” را از تايمر قبلي خارج كنيد و يه يكي از ترمينال هاي “شستي ها” يا ” لامپ ها” -فرقي نمي كند- وصل كنيد. تايمر هاي چهار سيم با برند STRONG به اين صورت عمل مي كنند.

​

2- در بعضي برندهاي ديگر مثل “فانوس سيستم”، بايد سيم “مشترك لامپ و شستي” را از تايمر 3 سيم قبلي خارج كنيد و به ترمينال ” لامپ ها” در تايمر 4 سيم فانوس سيستم وصل كنيد. و ترمينال ” شستي ها” را اصلا در نظر نگيريد.

نقشه تايمر راه پله فانوس سيستم در حالت 3 سيم

نقشه تايمر راه پله فانوس سيستم در حالت 4 سيم

3- يك تايمر راه پله چهار سيم ديگر با نام theben elpa8 در بازار است كه شما نميتوانيد به دو روش گفته شده در بالا اين تايمر را با يك تايمر 3 سيم جايگزين كنيد. پس نقشه نصب اين تايمر 4 ترمينالي را در حالت 3 سيم و 4 سيم براي شما ترسيم مي كنيم.

نقشه تايمر راه پله theben در حالت 3 سيم

نقشه تايمر راه پله theben در حالت 4 سيم

تايمر theben elpa9 يك تايمر 3 سيم است كه بد نيست در همين جا با نقشه اين مدل هم آشنا شويد.

نقشه تايمر راه پله theben elpa9

توجه: در بعضي آموزش ها، به تايمر راه پله 3 سيم، تايمر تك سيمه و به تايمر راه پله چهار سيم ، تايمر دو سيمه مي گويند.

​

كليد يك پل:

*كاربرد مدار الكتريكي كليد يك پل:

از اين مدار براي قطع و وصل وسايل الكتريكي و روشن و خاموش كردن لامپها در اتاق هاي كوچك ، انباري ، حمام ، آشپزخانه و توالت استفاده مي شود.

*طريقه اتصال كليد يك پل:

در اين مدار ابتدا سيم فاز به كنتاكت تخت فيوز وصل و سپس از كنتاكت سر فيوز به جعبه تقسيم مي رود. سيم فاز از جعبه تقسيم به يكي از ترمينال هاي كليد يك پل وصل مي شود. از ترمينال دوسيم كليد يك پل ، سيم برگشت به يكي از ترمينالهاي سرپيچ وصل و سيم نول به ترمينال بدنه ي سرپيچ متصل مي شود.

كليد دوپل:

*كاربرد كليد دوپل:

اين مدار در محلهايي كه دو دسته لامپ در كنار هم وجود دارد به كار مي رود. مانند اتاق هاي پذيرايي بزرگ كه بيش از يك لامپ و يا لوستر دارند كه بايد در يك زمان يك دسته و زمان ديگر دسته ديگري از لامپها و در موقع ديگر دو دسته لامپها روشن شوند.

*طريقه اتصال كليد دوپل:

سيم فاز را بعد از عبور از فيوز به جعبه تقسيم برده و از آنجا به پيچ مشترك كليد دوپل كه معمولا به رنگ قرمز يا با حرف P مشخص گرديده است وصل مي كنيم. از دو پيچ غير مشترك كليد دو سيم به نام سيمهاي برگشت فاز به ته دو سرپيچ برده و به آن وصل مي كنيم. سرپيچ ها را از بدنه به طور مستقيم به نول شبكه متصل مي نماييم.

چنانچه تعداد لامپها بيشتر از دوتا باشد. سرپيچها به دو دسته تقسيم مي شوند كه هر دسته دويا چند سرپيچ باهم موازي شده اند. در اين صورت سيم برگشت و هم چنين سيم نول به نقطه ي اتصال مشترك سرپيچها وصل مي شوند.

كليد تبديل:

*كاربرد كليد تبديل:

از كليد تبديل براي روشن و خاموش كردن يك لامپ يا يك گروه لامپ از دو نقطه مورد استفاده قرار مي گيرد. معمولا براي راهروها ، راه پله ها و سالن هاي بزرگ كه خروجي هاي مختلف دارند و نيز واحدهاي مسكوني استفاده مي شود.

*طريقه اتصال كليد تبديل:

سيم فاز بعد از عبور از فيوز به پيچ مشترك يكي از كليدها وصل مي شود. از دو پيچ غير مشترك كليد تبديل دو سيم برگشت به دو پيچ غير مشترك كليد تبديل دو سيم مي رود. از پيچ مشترك كليد دوم يك سيم به طرف ته سر پيچ برده مي شود و سيم نول به طور مستقيم به طرف دوم سرپيچ لامپ متصل مي شد.

رله راه پله:

*كاربرد رله راه پله:

اين مدار براي خاموش و روشن كردن لامپ راه پله ها از چندين نقطه مورد استفاده قرار مي گيرد.

*طريقه اتصال رله راه پله:

چون رله راه پله داراي يك كليد سه وضعيتي و يك رله (سيم پيچ) و كنتاكت (كليد) وصل است، بايد به صورت زير عمل كرد:

سيم فاز به مشترك كليد سه وضعيتي وصل مي شود و از پيچ شماره يك سيمي به شستي ها برده مي شود. برگشتي شستي ها را به رله (سيم پيچ) متصل مي كنيم و از طرف ديگر سيم پيچها را به سيم نول وصل مي كنيم. از همان نقطه شماره يك به كليد اتصال دهنده رله برده (اين عمل معمولا در داخل رله انجام شده) و بازگشت فاز را به ته سرپيچهاي لامپ متصل مي كنيم.

هرگاه كليد در حالت يك باشد با فشار دادن شستي ها ، لامپها براي زمان تنظيمي روشن مانده و بعد از گذشت آن زمان مدار قطع مي شود. براي اينكه بتوانيم به طور دايم لامپها را روشن نگه داريم سيمي از پيچ شماره دو گرفته و به ته سرپيچها مي بريم. بايد توجه داشت كه كارخانه سازنده رله راه پله ، طريقه اتصال آن رله را رسم كرده ، روي بدنه آن نصب مي كند كه بايد در موقع استفاده از آن به نقشه آن توجه كرد.

كليد صليبي:

*كليد صليبي و كاربرد آن:

از اين كليد در جاهايي استفاده مي شود كه بخواهند يك يا چند لامپ از چند نقطه (بيش از دو نقطه) روشن و خاموش كنند. براي اين كار ، بايد در ابتدا و انتهاي مدار يك كليد تبديل و بين آنها يك يا چند كليد صليبي قرار داد.

*طريقه اتصال كليد صليبي:

از دو پيچ كليد صليبي به دو سر يك كليد تبديل و از دو پيچ ديگر به كليد تبديل بعدي وصل مي كنيم. معمولا دو پيچ كليد صليبي را براي ورودي و دو پيچ ديگر را براي خروجي در نظر مي گيرند كه در هيچ شرايطي اين پيچها به هم ارتباط نداشته باشند. اين دو پيچ را مي توان بوسيله يك اهم متر تشخيص داد. سپس يك مشترك كليد تبديل را به فاز و از مشترك كليد تبديل بعدي به لامپ وصل مي كنيم.

دو نوع كليد صليبي موازي و كليد صليبي متقاطع وجود دارد كه عملكرد آنها يكي است. ولي از نظر ساختمان و سيم كشي با يكديگر تفاوت دارند. در نوع متقاطع دو سيم ورودي به دو پيچ كليد كه در يك امتداد هستند وارد مي گردد و از دو پيچ ديگر كه آنها نيز در يك امتداد هستند، دو سيم خروجي گرفته مي شود.

كليد فتوسل:

*فتوسل:

براي روشن و خاموش كردن اتوماتيك لامپهاي خيابانها و محوطه هاي عمومي از اين مدار استفاده مي شود. در اين مدار فتوسل از طريق تقويت كننده به رله اي فرمان قطع يا وصل را مي دهد. يك كليد يك پل دوراهه مي تواند كل مدار را قطع كند. در صورتي كه كليد وصل باشد اگر با فرمان فتوسل رله نيز وصل شود، كنتاكت باز رله سيته شده و چراغ ها روشن مي شوند. در اين مدار تقويت كننده نيز بايد از طريق شبكه تغذيه شوند.

ديمر:

*ديمر و كاربرد آن:

ديمر وسيله اي است كه توسط آن مي توان شدت نور لامپ را كم يا زياد كرد. ديمر معمولا در سالن هاي نمايش مورد استفاده قرار مي گيرد.

*طريقه اتصال ديمر:

ابتدا سيم فاز به ترمينالي كه فيوز داخل ديمر پشت آن قرار دارد، وصل مي شود. سپس از ترمينال ديگر ديمر سيم برگشت فاز به سرپيچ لامپ مي رود. سيم نول نيز مستقيما به سرپيچ وصل مي شود.

كليد كولر:

*كليد كولر و كاربرد آن:

از اين كليد براي روشن و خاموش كردن كولر و تغيير دور موتور آن و خاموش و روشن كردن پمپ كولر استفاده مي شود.

*طريقه اتصال كليد كولر:

فاز را به پيچ كليد يك پل روشن و خاموش برده و همان محل به كليد يك پل پمپ اتصال مي دهيم. از پيچ ديگر كليد پمپ سيمي به پمپ كولر برده و طرف ديگر پمپ كولر را به سيم نول وصل مي نماييم. برگشت فاز از كليد روشن و خاموش به مشترك كليد تبديل (جهت تند و كند كردن دور كولر) برده مي شود (اين عمل معمولا در خود كليد انجام گرفته است). از دو پيچ غير مشترك كليد تبديل به موتور كولر سيم كشي مي نماييم و يكي را به Hi (تند) و ديگري را به Lo (كند) وصل مي كنيم و Com (مشترك) موتور كولر را به سيم نول اتصال مي دهيم.

رله ضربه اي:

*رله ضربه اي و كاربرد آن:

براي راه پله ها و محل هايي كه مصرف كننده بايد از چندين محل خاموش و روشن شود مورد استفاده قرار مي گيرد. بدون اينكه زمان مطرح باشد يعني به طور اتوماتيك مدار قطع نشود.

*طريقه اتصال رله ضربه اي:

بعد از اتصال فاز به شستي ها سيم بازگشتي از همه آنها به بوبين رله وصل مي شود و طرف دوم سيم پيچ رله مستقيما به نول اتصال پيدا مي كند. در ضمن سيمي را از فاز به يكي از پيچ هاي كليد رله اتصال داده و بازگشت آن را به ته لامپ مي بريم. ترمينال ديگر سرپيچ توسط سيمي به طور مستقيم به نول متصل مي شود

+ نوشته شده در چهارشنبه چهارم ارديبهشت ۱۳۹۲