آشنايي با طرز كار كليدهاي محافظ جان RCCB RCBO RCD

به طور كلي در بحث ايمني وسايل برقي ، هميشه ايجاد ساز و كاري مناسب براي حفاظت افراد در برابر جريان نشت الكتريكي كه ممكن است در بدنه وسيله ايجاد شود جايگاهي مهم در بين سازندگان و استفاده كنندگان از آنها دارد. اين مطلب سعي دارد در مورد يكي از وسايل پركاربرد حفاظتي در اين مورد يعني كليدهاي حفاظت از جان يا RCD مطالب مختصري را بيان دارد .
جريان خطاي زمين شده ، شارش جريان نشت الكتريسيته از منبع تغذيه به زمين تحت شرايط خطاي الكتريكي است. درجه خطر اين نشت الكتريكي بستگي به ميزان نشت و شرايط محيطي اطراف دارد. چنانچه اين ميزان نشت الكتريكي از وسيله زياد باشد ، ممكن است استفاده كنندگان از اين تجهيزات را در معرض شوك الكتريكي قرار دهد. اگر اين جريان براي يك زمان طولاني باقي بماند ، ممكن است خطر آتش سوزي را ايجاد كند. كليد RCD در صورت بالا بودن جريان نشتي از آن به عنوان جريان پسماند براي به كار اندازي كليد قطع مدار استفاده مي كند. در سيستمهاي توزيع جهت آشكار سازي نشت الكتريكي و قطع مدار قبل از رخ دادن هر گونه آسيب در سيستم از آن استفاده مي شود. بنابر اين كليدهاي RCD نقش مهمي در حفاظت جان افراد در مقابل برق گرفتگي و جلوگيري از تلف شدن انرژي دارد.

" شكل 1 : دو نمونه كليد RCD "
همانطور كه گفته شد ، RCD ها براي قطع مدار در جريانهاي نشت بالا به كار مي رود . اين كار با آشكار سازي جريانهاي نشت كوچك (نوعا 5 تا 30 ميلي آمپر) و جداسازي مدار با سرعت كافي (كمتر از 30 ميلي ثانيه) انجام مي شود.در واقع دستگاه جريان پسماند RCD (RESIDUAL CURRENT DEVICE ( كليدي است كه جريان الكتريكي گذرنده از وسيله را اندازه گيري كرده و ميزان نشت الكتريكي در وسيله را تشخيص مي دهد.اگر ميزان جريان نشت تشخيص داده شده از ميزان تنظيم شده براي كليد RCD (در حالت نرمال (30mAبيشتر شود كليد بطور اتوماتيك جريان تغذيه مدار را قطع مي كند.به اين ترتيب كه كليد RCD با مقايسه جريان بين فاز و نول كه در حالت عادي وسيله با هم برابر بوده اين كار را انجام مي دهد. به طوري كه در شرايط خطا با ايجاد اختلاف در ميزان جريان عبوري در فاز و نول ، كليد RCD اين اختلاف كه همان جريان نشت وسيله است را تشخيص داده و اين جريان نشت با تحريك سيم پيچ هسته كليد RCD باعث ايجاد ولتاژ براي عمل كردن آن مي شود. بنابراين مشاهده مي شود كه در بسياري از وسايل برقي خانگي مانند يخچال فريزرها ، لباسشويي ها و ... كه احتمال نشت جريان الكتريكي به بدنه آنها وجود دارد ، كليد RCD با تشخيص شرايط خطا اجازه عبور جريان نشت بالا را در هنگام تماس فرد با بدنه وسيله نمي دهد. براي يكRCD در مدار سه فاز ، تمام هادي هاي فاز و نول بايد از ترانس جريان عبور داده شوند.
اصول كاركرد يك RCD براي مدار تك فاز در شكل 2 و براي مدار سه فاز در شكل 3 نشان داده شده است.


مكانيسم داخلي RCD :
شكل 4 نمايي از ساختمان داخلي يك RCD را نشان مي دهد. همانطور كه در اين شكل مشاهده مي شود ترمينال شماره 1 محل اتصال تغذيه ورودي دستگاه مي باشد و هادي هاي خروجي به ترمينال شماره 2 وصل مي شوند.
وقتي دكمه ريست (3) فشار داده مي شود اتصال از محلهاي 4 و پشت 5 بسته مي شود و اجازه عبور جريان داده مي شود . حال اگر دكمه ريست آزاد شود سيم پيچ اتصالات را بسته نگه مي دارد.سيم پيچ تحريك (6) ، يك ترانس جريان تفاضلي است كه هادي هاي فاز و نول را در بر مي گيرد (اما با آنها اتصال الكتريكي ندارد) . در كار عادي ، تمام جريان عبوري از هادي فاز از نول باز مي گردد.بنابراين جريانها در دو هادي برابر اما مخالف هم هستند و بنابراين همديگر را خنثي مي كنند.
هر خطايي كه باعث برهم خوردن اين تعادل شود (به عنوان مثال جريان نشت به بدنه وسيله) سبب مي شود كه يك جريان ، سيم پيچ ترانس جريان (6) را تحريك كند و سپس توسط مدار تحريك (7) فرمان قطع صادر مي شود.مدار تحريك سپس تغذيه را از سيم پيچ (5) برداشته و به اتصالات تغذيه (4) توسط يك فنر نيرو وارد مي كند و تغذيه الكتريكي وسيله را قطع ميكند.
دكمه 8 اجازه بازگرداندن كار كرد صحيح دستگاه را توسط عبور يك جريان كوچك از ميان سيم كوچك نارنجي رنگ (9) مي دهد.

در آزمايشگاه آروين آزماي سرمد از اين تجهيزكه براساس مدار تغذيه مورد اشاره در استاندارد ايمني يخچال فريزرها (24-2-1562) ساخته شده است ،جهت انجام آزمون قفل روتور موتورهاي فن در محصولات برودتي براساس بند 19 از همين استاندارد ، استفاده مي گردد
بازدید:
