در اين مقاله قصد داريم شما عزيزان را با نقشه‌خواني نقشه‌هاي الكتريكي مدار فرمان و قدرت آشنا كنيم. در اين مقاله به‌تمامي نكات، از قبيل آموزش علائم اختصاري وسايل الكتريكي، علائم اختصاري مدارهاي صنعتي، آموزش نقشه‌هاي مدارهاي صنعتي و ... پرداخته مي‌شود.

نقشه‌خواني برق (وسايل الكتريكي در مدارات روشنايي)

هدف از اين بخش، آشنايي با نقشه‌خواني مدارهاي الكتريكي است. براي رسيدن به اين اصل، لازم است تا با علائم اختصاري و پايه و اساس ترسيم و نقشه‌خواني مدارهاي الكتريكي آشنا شويم.

در مباحث الكتريكي نقشه‌ها اغلب در دو استاندارد V.D.E (استاندارد برق آلمان) و I.E.C (استاندارد كميته‌ي بين‌المللي الكتروتكنيك) ترسيم مي‌شوند؛ اما ازآنجايي‌كه استاندارد A.N.S.I (استاندارد بين‌المللي آمريكا) در گرايش تأسيسات مكانيكي كاربرد بيشتري دارد به همين جهت در تشريح مطالب و علائم اين قسمت از هر سه استاندارد در نظر گرفته‌شده است.

با توجه به اينكه وسايل الكتريكي با ولتاژهاي گوناگون وجود دارند به همين دليل مي‌توان نقشه‌ي مدارهاي الكتريكي آن را به دودسته كلي تقسيم كرد.

1. مدارهاي روشنايي الكتريكي و لوازم‌خانگي

مدارهايي مانند مدار لامپ، يخچال، كولر و ... كه براي اتصال آن‌ها از شبكه تك فاز 220 ولت استفاده مي‌شود.

2. مدارهاي صنعتي

مدارهايي مانند راه‌اندازي موتور الكتريكي، پمپ و ... كه براي اتصال آن‌ها از شبكه سه فاز 380 ولت استفاده مي‌شود.

علائم اختصاري وسايل الكتريكي

جداول زير علامت اختصاري چند وسيله الكتريكي كه در مدارهاي روشنايي يا لوازم‌خانگي به كار مي‌روند را نشان مي‌دهد.

مدارهاي الكتريكي روشنايي

مدارهاي روشنايي را در سه شكل مختلف نشان مي‌دهند كه در ادامه هريك توضيح داده خواهد شد.

شماي حقيقي

شماي حقيقي نقشه‌اي است كه از آن براي نشان دادن نحوه‌ي اتصال سيم‌هاي رابط به كليدها، عيب‌يابي و تا حدودي محل قرار گرفتن اجزاي مدار روي تابلو استفاده مي‌شود. در شكل زير تصوير شماي حقيقي مدار كليد يك پل را نشان مي‌دهد.

شماي فني

شماي فني، نقشه‌ي ساده يك‌خطي است كه نحوه‌ي اتصال قسمت‌هاي اصلي مدار را بدون سيم‌هاي كمكي و چگونگي سيم‌كشي نشان مي‌دهد. درواقع شماي فني لوله‌هاي سيم‌كشي رابط بين اجزاي مدار را به همراه تعداد سيم‌هايي كه از داخل لوله مي‌گذرد، نشان مي‌دهد. تعداد سيم‌هاي داخل لوله اغلب با يك خط كوتاه مايل كه روي قسمت‌هاي مختلف گذاشته مي‌شود، تعيين مي‌گردد. اگر تعداد سيم‌هاي عبوري از دو سيم بيشتر باشد با عدد نشان داده مي‌شود. در شكل زير شماي فني مدار يك پل مشاهده مي‌شود.

تمامي نقشه‌هاي تابلوي برق تأسيسات مكانيكي با شماي فني نشان داده مي‌شوند. در شكل زير شماي فني تابلو برق يك‌منزل مسكوني را نشان مي‌دهد.

شماي مسير جريان

نقشه‌اي كه در آن مسيرهاي عبور و جريان برق‌رساني به وسايل الكتريكي به‌صورت عمودي نشان داده مي‌شود. در اين نقشه مدار از سيم فاز شروع و پس از عبور از وسايل، به سيم نول ختم مي‌شود. شكل زير تصوير شماي مسير جريان مدار كليد يك پل را نشان مي‌دهد.